Poszerzony skład NSA przychylił się do stanowiska organu podatkowego, orzekając że gmina nie działa jako podatnik VAT. Trudno bowiem doszukać się wyraźnego związku pomiędzy świadczeniem gminy a symbolicznie określoną odpłatnością[1].

 Sprawa przedstawiona do rozstrzygnięcia przez siedmiu sędziów NSA dotyczyła kwestii odliczenia VAT od wydatków związanych z budową boiska. Początkowo inwestycja została przekazana do bezpłatnego użytkowania i tym samym nie była wykorzystywana do czynności opodatkowanych. Z biegiem czasu, gmina zdecydowała się na zmianę sposobu jej wykorzystywania i przekazała infrastrukturę w dzierżawę instytucji kultury za symboliczną odpłatnością. Uznając, że taka zmiana wiąże się z działalnością opodatkowaną, jednostka przyjęła, że przysługuje jej prawo do odliczenia VAT w drodze korekty. Innego stanowiska był natomiast organ podatkowy, który podkreślił, że nawet późniejsze włączenie efektów inwestycji do czynności opodatkowanych, nie daje prawa do odliczenia VAT z nią związanego. Opierając się na wnioskach płynących z postanowienia TSUE w sprawie C-500/13 Gmina Międzyzdroje, stanowisko gminy poparł WSA w Opolu.

Organ podatkowy nie dał jednak za wygraną i ostatecznie sprawa trafiła do NSA, który zwrócił uwagę na jedną bardzo ważną rzecz – wysokość czynszu dzierżawnego. Zważywszy na istotność rozstrzygnięcia danej sprawy, do poszerzonego składu zostały skierowane wątpliwości dotyczące możliwości uznania gminy w takiej sytuacji za podatnika VAT. Niemniej, skład siedmiu sędziów zrezygnował z wydania w tej sprawie uchwały, wyjaśniając że ma ona zbyt specyficzny i indywidualny charakter, aby dokonać jej ogólnego rozstrzygnięcia. Wobec tego, rozwiązanie nastąpiło w formie wyroku, w którym poszerzony skład przychylił się do stanowiska organu podatkowego, uchylając zaskarżony wyrok WSA i oddalając skargę gminy.

Wydając orzeczenie, NSA przywołał szereg stanowisk, w tym m.in. wyrok TSUE w sprawie C-140/17 Gmina Ryjewo, który dał podatnikom możliwość ubiegania się o prawo do obniżenia VAT należnego w sytuacji, gdy początkowo dane dobro było wykorzystywane do działalności niedającej prawa do odliczenia VAT, a następnie doszło do zmiany jego przeznaczenia do czynności opodatkowanych. Niemniej, podkreślono, że w rozpatrywanej sprawie stan faktyczny był nieco inny bowiem sposób wykorzystywania boiska nie uległ zmianie. Następnie poszerzony skład odniósł się do asymetrii pomiędzy poniesionymi przez gminę kosztami a wysokością ustalonego czynszu dzierżawnego. Przywołując tezy wyroków Trybunału w sprawie C-520/14 Gemeente Borsele oraz C-263/15 Lajver, a także biorąc pod uwagę charakter podmiotów (oba realizują zadania publiczne) oraz brak zmiany sposobu wykorzystywania obiektu (również po zawarciu umowy będzie on ogólnodostępny) – zdaniem siedmiu sędziów NSA trudno doszukać się wyraźnego związku między świadczeniem gminy a symbolicznie określoną odpłatnością. Poza wskazanymi kwestiami, skład orzekający zwrócił również uwagę na bezprzetargowy sposób wyłonienia dzierżawcy boiska.

W przedstawionym wyroku, poszerzony skład NSA wskazał, jakie kwestie powinny podlegać ocenie dla wskazania, czy podatnik ma prawo do odliczenia VAT w przypadku zmiany przeznaczenia. Samo ustanowienie odpłatności, nie wiąże się bowiem z uzyskaniem statusu podatnika VAT. Okoliczności zaistniałe w danej sprawie nie znajdują ekonomicznego uzasadnienia a wręcz mogą sugerować na celowe działanie, prowadzące do osiągnięcia korzyści podatkowych. Tym samym, dokonując zmiany przeznaczenia określonego dobra inwestycyjnego, JST powinny każdorazowo wziąć pod uwagę aspekty ekonomiczne takiego działania, przykładowo: rentowność, tempo zwrotu poniesionych kosztów czy charakter przedsięwzięcia, wskazujący na możliwość jego wykorzystywania.

[1] Wyrok siedmiu sędziów NSA z dnia 28 października 2019 r., sygn. I FSK 164/17, uzasadnienie ustne