Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie orzekł (sygn. I SA/Lu 930/18), że gmina wykonując program usuwania azbestu, nie działa w charakterze podatnika VAT. W związku z tym dotacje otrzymywane na pokrycie kosztów realizowanego programu nie będą stanowiły dopłaty do ceny, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Brak jest zatem po stronie gminy obowiązku do naliczenia i odprowadzenia podatku VAT w tym zakresie.

Gmina w związku z postanowieniem i uchwałą Rady Ministrów dotyczącymi Wieloletniego Planu Usuwania Azbestu na lata 2009-2032 zawarła umowę dotacji z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na dofinansowanie działań prowadzonych przy usuwaniu toksycznego materiału.

Gmina we wniosku o interpretacje wskazała, że program powstały na mocy ww. rozporządzeń dokładnie określa harmonogram prac i ściśle definiuje zbiór zasad wymaganych przy dofinansowaniu zadań likwidacji i unieszkodliwianiu wyrobów azbestowych z obszaru gminy. Ponadto zaznaczyła ona, że dodatkowe fundusze w walce z rakotwórczą substancją pozyskiwane są z gminnych funduszy. Dotacje te zgodnie ze złożonym wnioskiem przeznaczane są na: demontaż, pakowanie, transport i unieszkodliwianie eternitu z nieruchomości należących do osób fizycznych. Realizacja poszczególnych zadań odbywa się natomiast na podstawie wniosków składanych przez mieszkańców gminy do burmistrza. Gmina finansuje ww. prace w odniesieniu do obiektów należących do osób fizycznych, posiadających prawo do nich, z zastrzeżeniem obiektów wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej. Mieszkańcy, którzy kwalifikują się do programu usuwania azbestu nie są obciążeni zatem żadnymi kosztami i nie dokonują żadnych wpłat na rzecz gminy. Dodatkowo gmina nie zawiera z nimi żadnych umów w tym zakresie. W odniesieniu do rozliczeń, gmina na mocy umowy z wykonawcą otrzymała od niego fakturę VAT z tytułu realizacji usługi usunięcia azbestu z lokalnych domostw.

Gmina zapytała organ, czy w tym przypadku powinna odprowadzić podatek VAT należny od całkowitej, otrzymanej kwoty środków z funduszu na realizację zadania usuwania wyrobów azbestowych. Jej zdaniem dotacja ta nie jest dopłatą do ceny i nie będzie służyć działalności opodatkowanej. W związku z czym nie będzie zobowiązana do odprowadzenia podatku VAT należnego od otrzymanej dotacji.

Dyrektor KIS nie podzielił jednak tego zdania. Uznał bowiem, że w omawianym przypadku do czynienia mamy z odsprzedażą usług zakupionych przez gminę na rzecz osób fizycznych będących właścicielami nieruchomości. Mimo iż gmina nie zawiera z mieszkańcami umów cywilnoprawnych na realizację ww. zadań oraz to, że realizowane są one na podstawie złożonych przez mieszkańców wniosków, brak jest przesłanek, aby stwierdzić, że gmina jako organ publiczny realizuje zadania własne. Co więcej organ podkreślił, że to gmina wybiera firmę wykonującą usługi i zawiera z nią stosowne umowy, a dotacje pozyskane na ten cel przeznaczone są na konkretne zadanie – usunięcie azbestu z lokalnym zabudowań. Należy uznać je zatem za wynagrodzenie z tytułu świadczenia usługi przez gminę na rzecz właścicieli nieruchomości.

W skutek skargi złożonej przez gminę, WSA nie zgodził się ze stanowiskiem organu podatkowego, uchylając tym samym nieprawomocnie przedmiotową interpretację. W ustnym uzasadnieniu sąd wskazał, że gmina realizując zadania usuwania azbestu, działa jako organ władzy publicznej, a zadania te uznać należy za zadania o charakterze publicznym. W związku z czym gmina nie występuje w roli podatnika VAT.

Reasumując, mimo że to mieszkańcy konkretnych nieruchomości występują do gminy z wnioskiem o zrealizowanie określonego zadania, czyli w przedmiotowym przypadku o usunięcie azbestu, nie przesądza to jeszcze, że do czynienia mamy z czynnością opodatkowaną. Jest to bez wątpienia element, w którym gmina realizuje zadania o charakterze publicznoprawnym.