W dniu 9 listopada Ministerstwo Finansów opublikowało projekt tzw. nowej matrycy stawek VAT. Proponowane zmiany nie ograniczają się jednak do towarów i usług korzystających z preferencji stawkowych – dotyczą również m.in. towarów i usług podlegających odwrotnemu obciążeniu VAT.

Zmiany w zakresie stosowania odwrotnego obciążenia do niektórych usług były już przedmiotem naszych publikacji (polecamy w szczególności wpis dotyczący wpływu nowej matrycy na branżę budowlaną i deweloperską). Tym razem – naszą uwagę poświęcamy towarom, a w szczególności odpadom.

To tylko technikalia?

Jednym z głównych założeń wprowadzanych zmian jest zastąpienie PKWiU 2008 przez Nomenklaturę Scaloną – w zakresie towarów. Dotyczy to również towarów objętych zakresem odwrotnego obciążenia.

W uzasadnieniu planowanej nowelizacji, projektodawca przyznaje, iż zmiany nie ograniczają się do prostego przełożenia PKWiU 2008 na CN – wprost wskazując, że zakres odwrotnego obciążenia w praktyce zostanie zmodyfikowany. Jak bowiem wskazuje projektodawca: „wierne „przełożenie” symboli PKWiU na grupowania CN (na zasadzie 1:1) skutkowałoby stworzeniem bardzo skomplikowanej tabeli, której stosowanie w praktyce byłoby bardzo utrudnione. W związku z powyższym, mając na względzie przyświecającą temu projektowi ideę stworzenia jasnych, przejrzystych i czytelnych przepisów podatkowych, proponuje się odniesienie zasadniczo do całych grup towarowych.”

Uzasadnienie zmian wprowadzanych w zakresie odwrotnego obciążenia daje asumpt do stwierdzenia, że modyfikacja zakresu towarów objętych tym mechanizmem jest raczej nieistotna i stanowi techniczne następstwo zmiany nomenklatury statystycznej, którą będzie posługiwać się ustawa o VAT.

Nawet jeśli takie twierdzenie jest prawdziwe – to podatnicy nie mogą czuć się zwolnieni z obowiązku weryfikacji, czy obracają towarami opodatkowanymi odwrotnym obciążeniem. Dodajmy: ponownej weryfikacji, według nowych zasad. Warto przy tym zwrócić uwagę, iż poza zmianą samej nomenklatury statystycznej – zmianie ulegnie również procedura potwierdzania klasyfikacji towarów na potrzeby VAT, a kwestia ta nie będzie już rozpatrywana przez organy statystyczne – co w praktyce również może mieć duże znaczenie.

Przy takiej weryfikacji może okazać się, że zakres towarów objętych odwrotnym obciążeniem został w niektórych przypadkach istotnie zmieniony, a jego precyzyjne określenie może nie być proste…

Klasyfikacja odpada od odpadów

Z taką sytuacją możemy spotkać się w przypadku odpadów. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów ustawodawca posługuje się klasyfikacją PKWiU do wyznaczenia jakie odpady mają być objęte odwrotnym obciążeniem. Inne rozwiązanie przewiduje planowana nowelizacja. Odwrotne obciążenie ma bowiem obejmować: „Odpady (w tym niebezpieczne odpady zawierające metal), złom i surowce wtórne metalowe (metale szlachetne, metale nieszlachetne, cermetale), ze szkła, z papieru i tektury, z tworzyw sztucznych, z gumy, wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające” – bez względu na kod CN.

W konsekwencji, podatnicy na nowo będą musieli zadać sobie pytanie – czy towar którym obracają stanowi odpad objęty odwrotnym obciążeniem. O ile w przypadku innych grup towarów podatnicy dysponować będą dodatkowymi wskazówkami wynikającymi z opisów danej klasyfikacji, to w przypadku odpadów nie znajdą podobnych wytycznych.

Niewiele podpowiedzi znajdziemy w tym zakresie również w regulacji sektorowej – ustawie o odpadach. W myśl przedstawionej w tym unormowaniu definicji, przez odpady rozumie się każdą substancję lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany.

Wydaje się, że dla celów klasyfikacji towarów pomocniczo nadal będzie można odwoływać się do klasyfikacji statystycznych. Analiza stosowanego dotychczas PKWiU 2008 nie przynosi jednak pozytywnych konkluzji dla podatników. Tytułem przykładu: za odpady są uważane m.in. opony pneumatyczne, używane (PKWiU 38.11.53) – jednak dotychczas grupowanie to nie było wskazane w załączniku 11 do ustawy o VAT (który wymienia towary objęte odwrotnym obciążeniem). Nowe regulacje powodują konieczność rozważenia, czy tego rodzaju wyroby nadal będą opodatkowane na zasadach ogólnych?

Podobne wątpliwości mogą dotyczyć szeregu innych produktów mieszczących się dotychczas w grupowaniach wyłączonych z zakresu odwrotnego obciążenia (np. odpadów włókienniczych – z włókien sztucznych, odpadów farmaceutycznych, etc.).

W świetle powyższego, zasadne jest pytanie na ile proponowane regulacje korespondują z ich uzasadnieniem, wskazującym na chęć utworzenia jasnych, prostych i przejrzystych przepisów podatkowych?

WIS pomoże?

Być może w rozwianiu ewentualnych wątpliwości pomocna okaże się nowa instytucja Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS) – dokumentu mającego potwierdzać także prawidłowość stosowania odwrotnego obciążenia.

W uzasadnieniu do nowelizacji wskazano jednak, iż organ podatkowy wydając WIS, będzie wskazywał jedynie na klasyfikację CN danego towaru oraz stawkę podatku właściwą dla tego towaru, nie będzie zaś ustalać wszystkich okoliczności mających wpływ na wysokość stosowanej w tych okolicznościach stawki podatku.

Nie jest zatem jasne w jaki sposób WIS będą funkcjonować w odniesieniu do wyrobów, które nie zostały wyznaczone za pomocą klasyfikacji statystycznych.

Nowa matryca a split payment

W kontekście odwrotnego obciążenia – należy mieć na uwadze plany Ministerstwa Finansów dotyczące wprowadzenia w krótkim horyzoncie czasowym obligatoryjnego mechanizmu podzielonej płatności. Jak wskazano w uzasadnieniu – łączny zakres załączników 11 (odwrotne obciążenie) i 13 (solidarna odpowiedzialność) ma wyznaczać zakres stosowania mechanizmu split payment.

Wydaje się zatem, że potwierdzenia uzyskiwane w formie WIS mogą być jednymi z najważniejszych dokumentów, jakie będzie można wskazać kontrahentowi w przypadku sporu co do zasad opodatkowania danego świadczenia.

Jeżeli powyższy temat jest dla Państwa interesujący – prosimy o kontakt. W Crido funkcjonuje dedykowany zespół ds. stawek VAT prowadzący zaawansowane analizy nowej matrycy stawek VAT na potrzeby przygotowania podatników do jej wdrożenia oraz w celu opracowania uwag do obecnego projektu ustawy. Chętnie udzielimy Państwu niezbędnego wsparcia w powyższym zakresie.

Zapraszamy również do ściągnięcia darmowego raportu Crido podsumowującego obserwacje na ten temat – znajduje się on pod linkiem.

Dodatkowo, polecamy nasze opublikowane dotychczas komentarze, w których dzielimy się spostrzeżeniami nt. przygotowanej przez Ministerstwo Finansów matrycy: