Od 17 września 2016 roku zaczną obowiązywać zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami oraz Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym, dotyczące reprywatyzacji własności przejętej przez państwo na podstawie tzw. Dekretu Bieruta z 1945 r.

O problemach z wprowadzeniem nowych regulacji pisaliśmy wcześniej. Po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, potwierdzającym zgodność znowelizowanych przepisów z ustawą zasadniczą, Prezydent w końcu zdecydował się na podpisanie ustawy. Szacuje się, że w Warszawie znajduje się ponad 1500 nieruchomości, najczęściej w centrum miasta, których status prawny jest niepewny ze względu na roszczenia przedwojennych właścicieli lub – co częstsze – osób podających się za ich przedstawicieli.

Nowe przepisy pozwalają na odmowę zwrotu nieruchomości między innymi w sytuacji, gdy:
• została ona przeznaczona na cele publiczne,
• miała miejsce jej sprzedaż lub oddanie w użytkowanie wieczyste,
• władze publiczne dokonały na jej terenie zabudowy, która to zabudowa przewyższa wartość nieruchomości,
• działka objęta roszczeniem jest obecnie częścią innej działki i nie można dokonać jej podziału zgodnie z przepisami prawa lub ładem przestrzennym.

Co więcej, urzędnicy dostali narzędzie pozwalające na zakończenie długotrwałych postępowań, które skutkowały znaczną niepewnością statusu prawnego nieruchomości. Po zmianach będą mogli umorzyć postępowanie, gdy strona lub jej adres zamieszkania nie jest znany.

Nowelizacja ma także na celu walkę z oszustwami polegającymi na podawaniu się za pełnomocnika przedwojennych właścicieli i odzyskiwaniu nieruchomości w ich imieniu jako kurator. Od teraz nie będzie już można ustanowić kuratora, jeśli istnieją przesłanki pozwalające stwierdzić, że osoba którą ma on reprezentować nie żyje.

Ponadto, nowe regulacje mają w założeniu położyć kres handlu roszczeniami. Zjawisko to polegało na tym, że często wyspecjalizowane kancelarie prawnicze wykupywały od prawowitych spadkobierców roszczenia o zwrot nieruchomości po zaniżonych cenach. Aby walczyć z tym zjawiskiem dodano przepisy przyznające miastu stołecznemu Warszawa oraz Skarbowi Państwa prawo pierwokupu tych roszczeń. Umowa nieuwzględniająca prawa pierwokupu tych podmiotów będzie uznana za bezwzględnie nieważną.

Powyższe zmiany mają za zadanie umożliwić szybsze zakończenie wielu toczących się postępowań dotyczących zwrotu nieruchomości.