Spółka, która ma zamiar nabyć wszystkie akcje innej spółki w celu prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu na rzecz tej spółki usług zarządzania, ma prawo do pełnego odliczenia VAT naliczonego w związku z wydatkami dotyczącymi usług doradczych z tym związanych, pomimo, że ostatecznie działalność gospodarcza nie została zrealizowana. Liczy się , że wydatki te mają wyłączną przyczynę w planowanej działalności gospodarczej - taki wniosek płynie z najnowszego wyroku TSUE w sprawie C-249/17 Ryanair Ltd.

W analizowanej sprawie Ryanair Ltd. (dalej jako „Ryanair” lub „Spółka”) złożył ofertę nabycia wszystkich udziałów innego przewoźnika lotniczego. W związku z przystąpieniem do oferty Spółka poniosła wydatki na usługi doradcze. Ryanair planował świadczyć na rzecz przejmowanego przewoźnika usługi w zakresie zarządzania. Niemniej jednak, z uwagi na przepisy prawa konkurencji, Spółka ostatecznie nabyła jedynie część udziałów przewoźnika, zatem nie doszło do świadczenia usług zarządzania przez Ryanair.

Irlandzki sąd najwyższy powziął wątpliwość czy Ryanair ma prawo do pełnego odliczenia VAT w odniesieniu do wydatków poniesionych w związku z podjętą, lecz ostatecznie nieudaną, próbą nabycia wszystkich udziałów w spółce.

Wątpliwości irlandzkiego sądu najwyższego wzbudziło połączenie dwóch dotychczasowych linii orzeczniczych TSUE. Zgodnie z pierwszą, prawo do odliczenia przysługuje także w przypadku inwestycji, które nie doszły do skutku, w odniesieniu do kosztów, które zostały poniesione na etapie przygotowania działalności gospodarczej (przykładowo wyrok TSUE z 14 lutego 1985 r., C-268/83, Rompelman). Natomiast zgodnie z drugą, samo nabywanie i posiadanie udziałów spółek nie stanowi działalności gospodarczej, inaczej jest gdy udziałowi towarzyszy pośrednia lub bezpośrednia ingerencja w zarządzanie spółkami np. świadczenie usług w zakresie zarządzania na rzecz spółki, której udziały zostały nabyte (przykładowo wyrok z 27 września 2001 r., C-16/00, Cibo Participations).

Analiza dotychczasowego orzecznictwa doprowadziła TSUE do konkluzji, że Ryanair, w chwili ponoszenia wydatków na usługi doradcze, działał jako podatnik VAT, a tym samym może korzystać z prawa do bezpośredniego odliczenia VAT naliczonego od tych usług. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że działalność gospodarcza polegająca na świadczeniu usług zarządczych opodatkowanych VAT nie została ostatecznie zrealizowana.

Tym samym TSUE po raz kolejny odwołał się i potwierdził jedną z naczelnych zasad VAT jaką jest jego neutralność. Zasada ta wymaga nie tylko tego, by już ponoszenie pierwszych kosztów inwestycyjnych było uznawane za działalność gospodarczą, a w związku z tym skutkowało możliwością odliczenia VAT naliczonego od wydatków poczynionych na etapie inwestycji, ale również zakłada, ze prawo do odliczenia trwa, nawet jeżeli planowana działalność gospodarcza nie została później zrealizowana i w konsekwencji nie zaowocowała transakcjami podlegającymi opodatkowaniu. Podatnik nie może być karany za to że prowadzi działalność gospodarczą i próbuje ją rozszerzać. Nawet jeżeli z tych prób ostatecznie nic nie wyjdzie. Ryzyko biznesowe. A VAT ciągle powinien być neutralny.