Organy podatkowe przy ocenie kwestii dochowania należytej staranności przez podatników powinny brać pod uwagę cały materiał dowodowy. Tak wynika z ustnego uzasadnienia jednego z ostatnich wyroków WSA w Warszawie. Tym razem sprawa dotyczyła branży paliwowej, która od lat postrzegana jest przez organy podatkowe za najbardziej narażoną na oszustwa w podatku VAT.

W sprawie będącej przedmiotem sporu organy zakwestionowały podatnikowi prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawionych przez jego kontrahentów - dostawców paliwa, którzy jak wynikało z wydanych wobec nich decyzji i przeprowadzonych postepowań karnych, okazali się członkami zorganizowanej grupy przestępczej.

Realność dostaw nie była przedmiotem kwestionowania, niemniej zdaniem organów obu instancji Podatnik nie dochował należytej staranności kupieckiej w doborze kontrahentów i powinien był wiedzieć, że transakcje z tymi dostawcami mogą się wiązać z udziałem w nielegalnym procederze mającym na celu wyłudzanie podatku VAT. Nie zgadzając się z takim stanowiskiem podatnik reprezentowany przez Crido złożył skargę na powyższe rozstrzygnięcie.

W wydanym w dniu 14 maja 2018 r. wyroku (III SA/Wa 2198/17) WSA w Warszawie podzielił argumentację podatnika i uchylił zaskarżoną decyzję. W ustnych motywach orzeczenia sąd wskazał, że organ skupił się na decyzjach wydanych wobec dostawców spółki i praktycznie pominął pozostały materiał dowodowy w sprawie – a to on zaś powinien być brany pod uwagę przy ocenie należytej staranności kupieckiej.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału wynikało zaś, że wyłudzenie związane było z poboczną działalnością dostawców, a nie bezpośrednio z transakcjami nabycia paliwa (fikcyjne zakupy i fikcyjna dostawa wewnątrzwspólnotowa innych niż paliwo towarów).

Zdaniem Sądu Podatnik dochował należytej staranności kupieckiej o czym świadczyły m.in. weryfikacja dokumentów rejestrowych przed nawiązaniem współpracy z dostawcami jak i w trakcie współpracy (KRS, decyzje o przyznaniu dostawcom koncesji na obrót paliwami ciekłymi, zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach i składkach ZUS, zaświadczenia, że dostawcy są czynnymi podatnikami podatku VAT), osobiste spotkania, podpisanie pisemnych umów i weryfikacja jakości paliwa.

Sąd nie podzielił również argumentacji organów podatkowych, wskazując, że o braku dochowania należytej staranności kupieckiej przez podatnika nie mogą świadczyć okoliczności takie jak m.in.:

  • dokonywanie ustaleń dotyczących treści umowy za pomocą środków komunikacji elektronicznej – co na wstępnym etapie współpracy jest uzasadnione,
  • nabywanie paliwa w atrakcyjnych (ale rynkowych) cenach - poszukiwanie najtańszych dostawców jest bowiem działaniem uzasadnionym gospodarczo,
  • brak rozwiniętej infrastruktury technicznej u dostawców – z decyzji o przyznaniu koncesji kontrahentom wynikało, że ich działalność miała być prowadzona bez wykorzystania infrastruktury technicznej. Pełnili oni bowiem rolę pośredników w obrocie paliwami.

Powyższe rozstrzygnięcie wpisuje się w ostatnie korzystne dla podatników orzecznictwo w sprawach dotyczących wyłudzeń w podatku VAT. Daje ono również nadzieję, że nawet w tak wrażliwych na oszustwa branżach jak branża paliwowa ocena dochowania należytej staranności powinna odbywać się na podstawie racjonalnych kryteriów weryfikowanych na moment transakcji, a nie przez pryzmat późniejszych ocen wyrażonych w decyzjach wydanych wobec dostawców czy nabywców.