W styczniu br. roku WSA w Białymstoku wydał wyrok w sprawie dokumentacji podatkowej transakcji poręczenia.

Sprawa dotyczyła spółki, która w latach 2012-2014 udzieliła poręczenia spłaty kredytów zawartych pomiędzy bankiem a podmiotem powiązanym ze spółką. Transakcje poręczenia za lata 2012-2013 dokonane zostały bez wynagrodzenia, natomiast w 2014 roku według opinii sądu wynagrodzenie za tytułu poręczenie zostało ustalone na nierynkowym poziomie. Spółka przez zaniżenie wynagrodzenia z tytułu udzielenia poręczenia nie podlegała obowiązkowi sporządzenia dokumentacji podatkowej. W związku z tym, organy podatkowe doszacowały dochód podatnika, a co za tym idzie nałożyły na spółkę sankcyjny 50% podatek dla doszacowanego dochodu.

Wyrok ten porusza kilka ciekawych kwestii, które zostały pokrótce omówione poniżej.

Szacowanie opłat za poręczenie / gwarancję w oparciu o oferty bankowe

Szacując wartość opłaty za poręczenie organy podatkowe wystąpiły do 12 instytucji finansowych o przekazanie informacji dotyczących wysokości prowizji i opłat stosowanych roku przy udzielaniu poręczeń przedsiębiorcom. W oparciu o odpowiedzi 2 banków, które udzielały poręczeń na warunkach zbliżonych do warunków badanych transakcji, organy ustaliły wysokość takich prowizji właściwych dla poręczeń udzielanych przez spółkę, zarówno dla tych które wcześniej były udzielane nieodpłatnie jak i dla poręczeń dla których spółka miała ustaloną, niższą cenę.

Gwarancyjna funkcja dokumentacji 9a

„Przepis art. 9a u.p.d.o.p. pełni funkcję gwarancyjną, zapewniając podmiotom powiązanym [...], że sporządzenie poprawnej merytorycznie dokumentacji pozwoli ocenić transakcje między nimi, jako spełniające warunki transakcji rynkowych. Na podstawie takiej dokumentacji zarówno podatnik, ale także organ podatkowy ma możliwość ustalenia, czy transakcje były zawierane zgodnie z warunkami rynkowymi, czy też ukierunkowane na obniżenie dochodów (zwiększenia kosztów) celem zmniejszenia wymiaru podatku.”

Po raz kolejny już organy skarbowe podkreślają gwarancyjną funkcję dokumentacji TP – odpowiedni opis transakcji, ze wskazaniem kluczowych czynników wpływających na cenę transferową, pomaga podatnikom podczas ewentualnej kontroli skarbowej – organy kontrolne mają wtedy pełen obraz transakcji i możliwość ustalenia / potwierdzenia rynkowego poziomu rozliczeń.

Wartość transakcji poniżej progu nie zawsze oznacza brak obowiązku dokumentacji

„Ustawodawca wskazując kwotę, po przekroczeniu której podatnik jest zobowiązany do sporządzenia dokumentacji podatkowej, nie ograniczył się wyłącznie do kwot wynikających z umowy, ale miał na uwadze realną wartość transakcji. Przyjęcie wartości świadczenia w wysokości zadeklarowanej przez podatnika (lub nieodpłatnej) a nie wartości rynkowej, nie spełniałoby podstawowego celu regulacji prawnych dotyczących cen transferowych, którym jest pełna transparentność podatkowa stosunków między podmiotami powiązanymi. Ponadto, podmioty powiązane mogłyby celowo wskazywać w umowach niższą wartość transakcji niż wynikająca z art. 9a ust. 2 ustawy o CIT, aby uniknąć obowiązku prowadzenia dokumentacji podatkowej.”

W ocenie organów limity określające, czy transakcja podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu, czy nie powinny być ustalane w oparciu o realną wartość transakcji, a nie wartość umowną wskazaną przez podatnika (lub jej brak, w przypadku świadczeń nieodpłatnych), która potencjalnie może być nierynkowa.

Brak dokumentacji i doszacowany dochód powyżej progu = sankcyjny podatek

Konsekwentnie, przyjmując założenie że dokumentacja powinna być sporządzona dla transakcji wtedy, gdy jej realna (rynkowa) wartość przekracza ustawowy próg, sąd zgodził się z organami kontrolnymi, że na spółce ciążył obowiązek sporządzenia dokumentacji TP dla poręczeń, którym organ doszacował wynagrodzenie do rynkowej wartości (zarówno poręczenia wcześniej nieodpłatnego jak i o niskiej cenie). Tym samym organ uznał, a sąd się z tym zgodził, że skoro istnieje obowiązek sporządzenia dokumentacji TP, a nie została ona przygotowana, to od doszacowanego dochodu w tej transakcji należny jest sankcyjny podatek wg. stawki 50%.

Sygnatura wyroku: I SA/Bk 1832/17