Praktyka organów podatkowych polegająca na zawieszaniu postępowań karnych skarbowych w celu wydłużenia biegu okresu przedawnienia narusza przepisy konstytucji – uważa rzecznik praw obywatelskich. Skarga rzecznika w tej sprawie trafiła już do Trybunału Konstytucyjnego.

Według rzecznik zaskarżony art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 114a kodeksu karnego skarbowego wykorzystywane są przez organy podatkowe do wszczynania i następnie zawieszania postępowań karnoskarbowych w celu zawieszenia biegu przedawnienia.

Zaskarżony przepis kodeksu karnego skarbowego przewiduje zawieszenie postępowania karnego skarbowego, jeśli jego prowadzenie jest w istotny sposób utrudnione ze względu na toczące się postępowanie przed organami kontroli skarbowej, organami podatkowymi, organami celnymi lub sądami administracyjnymi. Efektem zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest to, że nie ulega ono wygaśnięciu z upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy, lecz istnieje nadal i może być egzekwowany przez wierzyciela podatkowego. Jak podkreśla rzecznik w skardze przesłanej do Trybunału podatnikowi wprawdzie nie przysługuje konstytucyjne prawo do przedawnienia, jednak z uwagi na treść przepisów Ordynacji podatkowej dotyczących przedawnienia ma on prawo oczekiwać, że upływ terminu przedawnienia spowoduje wygaśnięcie ewentualnych nieuregulowanych zobowiązań podatkowych. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia wydłuża ten termin o okres zawieszenia. Powstaje wówczas stan niepewności co do sytuacji podatnika, który nie wie, czy jego zobowiązanie podatkowe wygasło. Rzecznik podkreśliła, że sytuacja ta jest sprzeczna z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa. Zastosowanie art. 114a kks pozwala w konsekwencji na rozciąganie ustawowych terminów dochodzenia roszczeń, co narusza pewność obrotu prawnego, a także sprzyja opieszałości organów państwa, co stoi w sprzeczności z konstytucyjnym prawem do sądu.

Zgodnie z zaskarżonym przepisem Ordynacji podatkowej, bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Rzecznik zaskarża ten przepis w zakresie, w jakim przewiduje, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie, a nie przeciwko osobie. Zdaniem rzecznika obowiązujące rozwiązanie pozostaje w kolizji z zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wywodzącą się z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawa. Nie zapewnia ono bowiem bezpieczeństwa prawnego jednostce, ograniczając ją w jej dobrach prawnych i ingerując istotnie w jej interesy majątkowe, a jednocześnie nie przyznając stosownych gwarancji procesowych.

Kwestia zawieszania postępowań karnych skarbowych w celu wydłużenia terminu przedawnienia to problem istniejący od kilku lat. Wielokrotnie poruszany w mediach widocznie jeszcze nie dojrzał w oczach resortu finansów do zmiany. Wydaje się zatem, że ruch rzecznika praw obywatelskich to krok w dobrą stronę. W końcu prawa podatnika powinny być równie ważne, jak interes Skarbu Państwa.