Jak zwykle w nowym roku podatnicy muszą mierzyć się z koniecznością przyswojenia nowych przepisów podatkowych – trzeba przyznać, że rok 2020 jest pod tym względem dosyć „łaskawy” w kontekście zmian w podatkach dochodowych. Bez wątpienia jedną z najistotniejszych nowelizacji, która będzie dotyczyła bezpośrednio szerokiego grona podatników jest wprowadzenie „ulgi na złe długi” w PIT i CIT.

Jaka jest podstawowa zasada obowiązująca od nowego roku?

W przypadku transakcji handlowych, w stosunku do których opóźnienie w płatności – liczone od terminu płatności wskazanego na fakturze lub w umowie – wyniesie 90 dni, strony transakcji będą zobowiązane (w przypadku dłużnika) lub uprawnione (w przypadku wierzyciela) do korekty podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

W konsekwencji, w przypadku nieuregulowania zobowiązania we wskazanym 90-dniowym terminie, dłużnik będzie miał obowiązek powiększenia dochodu podatkowego (lub obniżenia straty) o wartość nieuregulowanego zobowiązania. Z drugiej strony wierzyciel będzie miał możliwość pomniejszenia dochodu (powiększenia straty) o wartość przysługującej mu należności nieuregulowanej w terminie 90 dni.

Warto pamiętać, że zwiększenia podstawy opodatkowania (w przypadku dłużnika) oraz zmniejszenia podstawy opodatkowania (w przypadku wierzyciela) dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za ten rok, w którym upłynął 90-dniowy termin uregulowania należności i pod warunkiem, że wierzytelność nie została uregulowana (lub zbyta – w przypadku wierzyciela) do dnia złożenia zeznania. Odpowiedniej korekty można dokonywać już na etapie wpłaty zaliczek na podatek dochodowy.

Dodatkowo w przypadku, gdy po dokonaniu korekt wyniku podatkowego przez wierzyciela / dłużnika w związku z niespełnieniem świadczenia, dojdzie ostatecznie do uregulowania zobowiązania przez dłużnika, strony będą zobowiązane dokonać „odwrócenia” korekty podstawy opodatkowania. W takiej sytuacji dłużnik ponownie otrzymuje prawo rozpoznania wydatku w kosztach podatkowych, natomiast wierzyciel zwiększa podstawę opodatkowania o wartość uregulowanego świadczenia – w zeznaniu za ten rok, w którym doszło do faktycznego uregulowania zobowiązania.

Na jakie inne istotne kwestie warto zwrócić uwagę?

Nowe przepisy przewidują kilka istotnych zasad / wyjątków, które będą wpływały na poprawność stosowania przez podatników „ulgi na złe długi”, m.in.:

  • przepisów nie stosuje się do transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi – ustawodawca wyszedł z założenia, że w relacjach między podmiotami powiązanymi problem zalegania z zapłatą nie powinien wystąpić;
  • dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
  • od daty wystawienia faktury / zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata licząc od końca roku kalendarzowego czynności późniejszej – po upływnie wskazanego terminu dokonanie korekty w oparciu o nowe przepisy nie będzie możliwe;
  • transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu w Polsce.

Wprowadzenie ulgi na złe długi w CIT i PIT należy ocenić pozytywnie w szczególności z punktu widzenia wierzycieli, którzy nie powinni ponosić ciężaru podatkowego wynikającego z nieuregulowanych świadczeń dłużników. Z drugiej strony, sankcja przewidziana dla dłużników w postaci wyłączenia z kosztów podatkowych wartości nieuregulowanych zobowiązań powinna zmobilizować ich do dotrzymywania terminów płatności i może wpłynąć na poprawę ogólnej sytuacji rynkowej w zakresie regulowania świadczeń handlowych.

Na koniec warto zwrócić uwagę na techniczny aspekt związany z dokonywaniem korekt – przy złożeniu zeznania rocznego podatnicy będą zobowiązani do weryfikacji wartości nieuregulowanych świadczeń i dokonania odpowiedniej modyfikacji podstawy opodatkowania w CIT lub PIT. Warto tutaj pamiętać o zasadzie „odwrócenia” korekty, gdy ostatecznie dojdzie do uregulowania zobowiązania przez dłużnika. Nowe przepisy z pewnością wymuszą na podatnikach kontrolowanie dokonywanych korekt i uwzględnienia stanu nieuregulowanych należności przy sporządzaniu kalkulacji PIT i CIT w każdym roku podatkowym.