2 maja 2023 r. weszło w życie rozporządzenie wykonawcze Komisji Europejskiej wprowadzające środki zapobiegawcze dotyczące niektórych produktów rolnych pochodzących z Ukrainy[1]. Rozporządzenie ogranicza przywóz zboża (pszenica, kukurydza, rzepak i nasiona słonecznika) pochodzącego z Ukrainy do takich krajów członkowskich UE jak: Polska, Węgry, Rumunia, Bułgaria oraz Słowacja.

Zakaz przywozu obejmuje produkty rolne wymienione w załączniku do rozporządzenia wykonawczego KE tj.:

  1. Pszenice i meslin (kod 1001);
  2. Kukurydze (kod 1005);
  3. Nasiona rzepaku lub rzepiku, nawet łamane (kod 1205);
  4. Nasiona słonecznika, nawet łamane (kod 1206).

Środki wprowadzone przez Komisję Europejską oznaczają zakaz:

  • dopuszczania do obrotu (import),
  • obejmowania procedurą składu celnego,
  • obejmowania procedurą wolnego obszaru celnego lub
  • obejmowania procedurą uszlachetniania czynnego,

produktów pochodzących z Ukrainy na terytorium Polski, Węgier, Rumunii, Bułgarii czy Słowacji.

Powyższy zakaz nie obejmuje:

  • tranzytu ww. zbóż pochodzących z Ukrainy przez terytorium tych państw;
  • przywozu na terytorium tych państw ww. zbóż pochodzących z Ukrainy zakontraktowanych przed wejściem w życie rozporządzenia wykonawczego KE.

Rozporządzenie wykonawcze będzie obowiązywało do 5 czerwca 2023 r. Komisja Europejska nie wyklucza przedłużenia obowiązywania środków zapobiegawczych.

W odpowiedzi na zakaz wprowadzony rozporządzeniem wykonawczym Komisji Europejskiej, Minister Rozwoju i Technologii wydał w dniu 2 maja 2023 r. rozporządzenie uchylające rozporządzenie z dnia 21 kwietnia 2023 r. w sprawie zakazu przywozu z Ukrainy produktów rolnych[2].

Uchylenie rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii należy ocenić pozytywnie. Sam fakt wprowadzenia w życie z dnia na dzień zakazu importu produktów rolnych z Ukrainy na podstawie krajowego aktu prawa wykonawczego, wywołał wiele kontrowersji i dyskusji. W szczególności wątpliwości budziła zgodność wprowadzonych na gruncie krajowym ograniczeń z prawem unijnym. Polityka handlowa w stosunku do państw trzecich należy do wyłącznych kompetencji UE, tym samym wprowadzenie przez kraj członkowski ograniczenia w handlu z państwem trzecim można rozpatrywać w kategorii aktu sprzecznego z ustawodawstwem unijnym, a więc aktami wyższego rzędu.

W wyniku wprowadzonego na podstawie rozporządzenia krajowego zakazu importu produktów rolnych z Ukrainy, w okresie od 15 kwietnia do 2 maja 2023 r., wiele przedsiębiorstw m.in. z branży spożywczej, ale także transportowej, poniosło szkody. Do rozważenia dla takich podmiotów pozostaje możliwość dochodzenia od Skarbu Państwa odszkodowania na drodze sądowej.

[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:32023R0903

[2] https://dziennikustaw.gov.pl/D2023000084001.pdf