Współczesne realia biznesowe wymuszają na przedsiębiorcach dużą elastyczność i dostosowanie się do dynamicznie zmieniającego się otoczenia. Rosnąca liczba obowiązków ciążących na członkach zarządu sprawia, że coraz częściej rozważane jest zaangażowanie kolejnej osoby uprawnionej do reprezentowania spółki.

Nie zawsze musi to być jednak kolejny członek zarządu – coraz częściej spółki decydują się na powołanie prokurenta. Często – w szczególności w przypadku spółek wchodzących w skład międzynarodowych grup kapitałowych – funkcja prokurenta powierzana jest osobom z zagranicy, nieposiadającym polskiej rezydencji podatkowej.

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Podatek u źródła a licencja typu end user

Zapraszamy na film tłumaczący niełatwe zagadnienie poboru podatku u źródła w przypadku licencji dla końcowego użytkownika (licencja typu end user).

Takie rozwiązanie ma wiele zalet – osoby z zagranicy mogą wnieść do przedsiębiorstwa cenną wiedzę specjalistyczną, zaczerpniętą z innych krajów, a także ułatwiać nawiązywanie kontaktów biznesowych z zagranicznymi kontrahentami.

Prokurent, wykonując czynności na rzecz spółki, może pobierać wynagrodzenie uzależnione od zakresu obowiązków. W takim przypadku, po stronie przedsiębiorców pojawiają się wątpliwości, jak zakwalifikować wypłacane na jego rzecz wynagrodzenie, w szczególności w kontekście podatku u źródła.

Kim jest prokurent?

Instytucję prokury regulują przepisy KC[1]. Zgodnie z art. 1091 § 1 KC prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę, obejmującym umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokura jest obowiązkowo wpisywana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Art. 1092§ 2 KC precyzuje, że prokurentem może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. W spółkach kapitałowych (spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkach akcyjnych i prostych spółkach akcyjnych) prokurent powoływany jest za zgodą wszystkich członków zarządu.

Prokurent działa bezpośrednio w imieniu spółki, a sposób jego działania jest zbliżony do działania wspólnika lub zarządu, z bezpośrednim skutkiem dla reprezentowanego przedsiębiorcy. Istnieje tylko kilka czynności, których prokurent nie może dokonać na podstawie samej prokury (zbycie przedsiębiorstwa, dokonanie czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania, zbywanie i obciążanie nieruchomości wymagają pełnomocnictwa do konkretnej czynności).

Wypłata wynagrodzenia na rzecz zagranicznego prokurenta – stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

Kwalifikacja wynagrodzenia wypłacanego na rzecz zagranicznego prokurenta znalazła odzwierciedlenie w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej[2] (interpretacja z 5 września 2023 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.535.2023.1.NM[3]).

Wnioskodawcą była polska sp. z o.o., której 100% udziałowcem była spółka niemiecka. Spółka ta powołała prokurenta, który chociaż jest obywatelem polski, dla celów podatkowych jest rezydentem Niemiec. W związku z pełnioną funkcją, prokurent otrzymuje wynagrodzenie w formie miesięcznego ryczałtu.

W ocenie wnioskodawcy, czynności wykonywane przez prokurenta dla spółki mieszczą się w katalogu świadczeń o podobnym charakterze do wymienionych w art. 29 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT[4] świadczeń zarządczych. W konsekwencji, w ocenie wnioskodawcy spółka powinna pobierać od wynagrodzenia wypłacanego rezydentowi Niemiec za pełnienie funkcji prokurenta zryczałtowany podatek (WHT)
w wysokości 20%. Jednocześnie wnioskodawca dostrzegł, że do wynagrodzenia prokurenta znajduje zastosowanie art. 16 ust. 2 UPO Polska-Niemcy[5], a wynagrodzenie podlegać będzie opodatkowaniu
w Polsce.

Argumentacja Spółki nie przekonała Dyrektora KIS, który uznał przedstawione stanowisko za nieprawidłowe. Organ w szczególności zwrócił uwagę, że:

  • prokura jest pełnomocnictwem, a więc wyłącznie umocowaniem do dokonywania czynności prawnych, nie jest natomiast powołaniem do organów spółki,
  • wynagrodzenia za pełnienie funkcji prokurenta nie można zakwalifikować chociażby jako wynagrodzenie za pełnienie funkcji członka zarządu czy rady nadzorczej (art. 13 pkt 7 Ustawy o PIT), z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło (art. 13 pkt 8 ustawy o PIT) czy na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze (art. 13 pkt 9 Ustawy o PIT),
  • wynagrodzenie za sprawowanie funkcji prokurenta należy zakwalifikować do przychodów z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 Ustawy o PIT).

W związku z tym, że prokurent dysponuje certyfikatem potwierdzającym niemiecką rezydencję podatkową, spółka – na mocy art. 29 ust. 2 Ustawy o PIT – jest uprawniona do zastosowania postanowień UPO Polska-Niemcy. Skoro dochód osiągnięty przez prokurenta będącego rezydentem podatkowym Niemiec nie został objęty postanowieniami któregokolwiek z artykułów UPO Polska-Niemcy, zgodnie z art. 22 ust. 1 tej umowy, powinien być opodatkowany wyłącznie w Niemczech. W konsekwencji, wynagrodzenie za sprawowanie funkcji Prokurenta nie podlega opodatkowaniu w Polsce.

Stanowisko Sądu

Wnioskodawca, nie zgadzając się ze stanowiskiem Dyrektora KIS, wniósł skargę na interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi[6]. W wyroku z 8 lutego 2024 r. (sygn. I SA/Łd 808/23) WSA oddalił skargę, uznając stanowisko Organu za prawidłowe.

W uzasadnieniu wyroku WSA zwrócił uwagę, że spór sprowadza się do rozstrzygnięcia czy użyty w art. 16 ust. 2 UPO Polska-Niemcy zwrot "pełnomocnik spółki" oznacza także prokurenta. WSA dostrzegł, że chociaż KC definiuje prokurę jako szczególny rodzaj pełnomocnictwa, to różnice pomiędzy tymi dwoma instytucjami są istotne, o czym świadczy chociażby to, że zostały one odrębnie uregulowane, a powołanie prokurenta nie wyklucza powołania pełnomocnika.

W konsekwencji, WSA potwierdził stanowisko o braku obowiązku pobierania WHT przez polskiego płatnika w przypadku wypłat realizowanych na rzecz zagranicznych prokurentów.

Podsumowanie

Chociaż wyrok WSA w Łodzi nie jest prawomocny i najprawdopodobniej zostanie poddany kontroli instancyjnej przez Naczelny Sąd Administracyjny, wyrażone w nim poglądy mają duże znaczenie praktyczne.

Nierzadko polskie spółki kapitałowe powołują jako prokurentów osoby niebędące polskimi rezydentami. Stanowisko WSA wyraźnie potwierdza, że w przypadku wypłat realizowanych na rzecz prokurentów z tytułu pełnienia przez nich tej funkcji, na polskiej spółce nie będzie ciążyć obowiązek pobrania WHT.

[1] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061), dalej jako: „KC”.

[2] Dalej również jako: „Dyrektor KIS” lub „Organ”.

[3] Dalej jako: „Interpretacja”.

[4] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.), dalej jako: „Ustawa o PIT”.

[5] Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisana w Berlinie dnia 14 maja 2003 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90), dalej jako: „UPO Polska-Niemcy”.

[6] Dalej jako: „WSA”.