Jak wskazywaliśmy w naszym wpisie z ubiegłego roku, jednym z największych wyzwań stojących przed globalnym rynkiem finansowym w ciągu najbliższych lat jest odejście od stosowania stóp referencyjnych LIBOR. Z uwagi na fakt, że w 2020 r. głównym centrum uwagi były konsekwencje wynikające z pandemii koronawirusa, poniżej przedstawiamy podsumowanie działań podjętych przez uczestników i regulatorów rynku finansowego w kierunku wygaszenia londyńskich stawek referencyjnych.

Wpływ pandemii koronawirusa na planowane zmiany stóp referencyjnych

Wybuch pandemii koronawirusa i związana z tym niepewność na rynkach finansowych potwierdziły słabości dotychczasowych metod wyznaczania rynkowych stóp referencyjnych i jednocześnie podkreśliły konieczność wprowadzenia gruntownych zmian w tym zakresie. Problemy z płynnością zostały zaobserwowane szczególnie w marcu 2020 r., kiedy to w wielu przypadkach stawki referencyjne były uzależnione od wniosków opartych na osądach, a nie transakcji rynkowych.

Niemniej jednak, pomimo pandemii wiele podmiotów sukcesywnie realizowało procesy związane ze zmianą stosowanych stóp referencyjnych, a krajowe grupy robocze pracowały nad rozwiązaniami, które dostosowałyby lokalne stopy referencyjne do nowych wymogów ich kalkulacji, określonych ramowo przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r., tzw. rozporządzenie BMR (Benchmark Market Regulation).

Proces planowania i wprowadzania zmian

Financial Stability Board (FSB), międzynarodowa organizacja monitorująca i wydająca rekomendacje dotyczące rynków finansowych, opublikowała w październiku 2020 r. plan działań umożliwiający podmiotom z branży finansowej zaplanowanie i przeprowadzenie procesu odejścia od stosowania stóp LIBOR w zawieranych transakcjach z uczestnikami rynku. Dokument zawiera również rekomendowaną oś czasu prezentującą działania w poszczególnych kwartałach danego roku:

  • W momencie publikacji dokumentu podmioty powinny były zidentyfikować produkty gdzie stosowane są stopy LIBOR, zweryfikować jakie zmiany muszą zostać wprowadzone w systemach i procesach wewnątrz firmy oraz informować swoich klientów o nadchodzących zmianach,
  • Do końca 2020 r. podmioty powinny były mieć możliwość oferowania klientom produktów opartych o stopy referencyjne inne niż LIBOR,
  • Z kolei do połowy 2021 roku podmioty powinny mieć rozpoznane produkty oparte o LIBOR zapadające po końcu 2021 r., wprowadzone niezbędne zmiany w systemach i procesach oraz podjęte wszelkie kroki zmierzające do konwersji kontraktów opartych o LIBOR,
  • Przy powyższych założeniach do końca 2021 r. uczestnicy rynku powinni być gotowi na wygaszenie LIBOR – wszystkie produkty oparte będą o alternatywne stopy rynkowe, a w przypadku gdy nie jest to możliwe, podjęte zostaną odpowiednie kroki z kontrahentem, aby zapewnić należytą obsługę kontaktu.

Jak w praktyce wygląda odejście od stosowania LIBOR?

Pomimo klarownego planu działań i wymaganych kroków, zmiana polityki produktowej i odejście od stosowania stóp LIBOR nie przychodzi jednak łatwo. Pomijając wpływ pandemii na rynki finansowe, instytucje finansowe wolno wprowadzają konieczne rozwiązania, a sam wolumen instrumentów finansowych opartych o LIBOR USD wciąż przekracza 200 bilionów dolarów, w większości stanowiących kontrakty na instrumenty pochodne. Problemem jest niska płynność kontraktów opartych o alternatywne stopy referencyjne (np. SOFR lub SONIA), przy czym proces zmian nie ulegnie przyspieszeniu, jeżeli uczestnicy rynku faktycznie nie zaczną stosować instrumentów opartych o inne indeksy.

W świetle niskiego wykorzystania alternatywnych stóp referencyjnych w zawieranych kontraktach, coraz bardziej prawdopodobne jest odroczenie wygaszenia LIBOR USD aż do połowy 2023 r.

Czy zmiany ominęły polskie stopy referencyjne WIBOR/WIBID?

W przypadku stóp referencyjnych WIBOR i WIBID, metoda kalkulacji została już dostosowana do wymogów rozporządzenia BMR. Zmiana metody kalkulacji stawek została zatwierdzona 3 marca 2020 r. przez zarząd administratora wskaźników referencyjnych – GPW Benchmark S.A.

W wyniku wprowadzonej zmiany, metoda kalkulacji stawek referencyjnych (fixing) opiera się o kwotowania dla terminów zapadalności od O/N do 1Y przekazywane przez 10 instytucji kredytowych działających na rynku polskim, które spełniły kryteria określone przez administratora. Kwotowania stanowią dane transakcyjne dotyczące depozytów w złotych polskich zawieranych pomiędzy uczestnikami fixingu lub pomiędzy uczestnikiem fixingu a podmiotem nim niebędącym, o ile spełnia kryteria określone przez administratora. Do określenia wysokości stóp referencyjnych w danym dniu wymagane jest zaraportowanie kwotowań przez minimum 6 uczestników fixingu.

Konkluzje dla biznesu

W celu uniknięcia konsekwencji wygaszenia stosowania stawek LIBOR rekomendujemy:

  • Identyfikację wewnątrzgrupowych transakcji finansowych zawartych z zastosowaniem stawek LIBOR,
  • Weryfikację terminu zapadalności tych transakcji,
  • W przypadku transakcji zapadających po terminie wygaszenia stawek referencyjnych, opracowanie i wdrożenie alternatywnego sposobu kalkulacji wynagrodzenia w transakcji z kontrahentem grupowym,
  • Odejście od stosowania stawki LIBOR w przypadku nowych transakcji finansowych zawieranych z podmiotami powiązanymi.

Weryfikacja wewnątrzgrupowych transakcji finansowych pod kątem stosowania stawek LIBOR może być również dobrym momentem do przeanalizowania grupowej polityki cen transferowych w zakresie transakcji finansowych, identyfikacji obszarów ryzyka w świetle potencjalnych sporów z organami skarbowymi, a finalnie ograniczenie ryzyka poprzez dokonanie odpowiednich zmian w sposobie realizacji transakcji.

Źródła: