Iluzoryczna ochrona podatników w zakresie stosowanych stawek VAT

Obecnie stawkę VAT można próbować potwierdzić w drodze interpretacji indywidualnej. Niemniej do określenia prawidłowej stawki VAT w wielu przypadkach niezbędne jest zaklasyfikowanie towarów i usług według obecnie obowiązującej dla celów VAT PKWiU 2008.

Organy interpretacyjne uważają, że nie są uprawnione do dokonania klasyfikacji, dlatego też żądają od podatników wskazania odpowiedniego PKWiU w stanie faktycznym wniosku. Wobec tego podatnicy mający wątpliwości klasyfikacyjne występują do organów statystycznych z wnioskiem o wydanie opinii klasyfikacyjnej. Następnie powołują się oni na klasyfikację wynikającą z takich opinii w składanych wnioskach o interpretacje.

W konsekwencji organ interpretacyjny nie ma już dużo pracy – po sprawdzeniu obecności w odpowiednich załącznikach do ustawy o VAT podanego w stanie faktycznym PKWiU, wskazuje odpowiednią stawkę VAT. Zawsze jednak uzależnia prawidłowość wskazanej przez siebie stawki od dokonanej przez podatnika klasyfikacji.

Moc ochronna takich interpretacji niejednokrotnie była podważana przez organy podatkowe. Organy uznawały bowiem, że klasyfikacja stanowiła element stanu faktycznego, skoro zatem została wskazana błędnie, interpretacja nie daje podatnikowi jakiejkolwiek mocy ochronnej.

Co prawda odmienne stanowisko jest prezentowane przez część sądów administracyjnych, które uznają, że organy podatkowe powinny jednak decydować o klasyfikacji w wydawanych interpretacjach indywidualnych. W praktyce jednak, pomimo wyroków sądowych, organy podatkowe nie zmieniają swojej praktyki.

Powyższe doprowadziło do sytuacji ,w której podatnicy w wielu przypadkach nie są w stanie otrzymać realnej ochrony w zakresie stosowanych stawek VAT. Mając na uwadze powyższe, projektodawca proponuje wprowadzenie do systemu VAT zupełnie nowej instytucji, czyli tzw. Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS).

WIS lekarstwem na całe zło

Co prawda WIS będzie nową instytucją dla celów VAT, niemniej jednak obecnie w obrocie prawnym funkcjonują już podobne instrumenty, mianowicie:

  • dla celów prawa celnego – Wiążąca Informacja Taryfowa (WIT),
  • dla celów podatku akcyzowego -Wiążąca Informacja Akcyzowa (WIA).

Projektowane przepisy dotyczące WIS są bardzo zbliżone do tych regulujących powyższe instytucje.

Zgodnie z projektowanym brzmieniem przepisu WIS będzie „decyzją administracyjną wydawaną na potrzeby opodatkowania podatkiem dostawy towarów, importu towarów, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub świadczenia usług (…)”.

Należy zwrócić uwagę, że wśród enumeratywnie wymienionych w przepisie czynności opodatkowanych brakuje eksportu oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Ciężko powiedzieć czy jest to błąd, czy celowy zabieg projektodawcy. Być może projektodawca wyszedł z założenia, że obie te czynności są zawsze opodatkowane 0% stawką VAT. Nie jest to oczywiście zgodne z prawdą, bowiem dla zastosowania stawki VAT 0% trzeba spełnić szereg wymogów. Natomiast w przypadku braku ich spełnienia należy zastosować stawkę krajową.

Co właściwie będzie można potwierdzić w WIS?

Projekt nowelizacji ustawy o VAT, zakłada, że wniosek o WIS będzie mógł dotyczyć tylko jednego towaru albo usługi. W związku z tym przedsiębiorcy posiadający dużą bazę towarową będą musieli występować z oddzielnymi wnioskami o WIS dla każdego towaru.

Ponadto należy wskazać, że wniosek o WIS będzie mógł zawierać żądanie sklasyfikowania towaru lub usługi na potrzeby stosowania przepisów VAT innych niż dotyczące określenia stawki VAT. Chodzi o przepisy, które odwołują się do klasyfikacji. W praktyce oznacza to, że WIS będzie można uzyskać przykładowo w przypadku towarów i usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia bądź odpowiedzialnością solidarną, natomiast nie otrzymamy go już, żeby potwierdzić możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Uregulowane w art. 43 ustawy o VAT zwolnienia przedmiotowe nie odwołują się bowiem do klasyfikacji, lecz są uregulowane w sposób opisowy.

Co jeszcze warto wiedzieć o WIS?

Zasadniczo wniosek o WIS będzie stosunkowo niedrogi – będzie podlegał opłacie 40 zł, zaś WIS powinien być wydany najpóźniej 3 miesiące od dnia otrzymania wniosku przez organ podatkowy.

W praktyce jednak zarówno koszt postępowania może być wyższy, jak również termin wydania decyzji może być dłuższy.  Może się tak wydarzyć w sytuacji, gdy organy podatkowe zdecydują się na przeprowadzenie badań laboratoryjnych. Koszt takich badań pokryje podatnik, zaś 3 miesięczny termin na wydanie WIS będzie biegł dopiero od momentu otrzymania przez organ wyników badań. W praktyce zatem, można wyobrazić sobie sytuacje w których WIS dostaniemy dopiero po ponad pół roku, a koszt całego procesu będzie wynosił nawet kilka tysięcy złotych.

Projekt zakłada również, że WIS będzie wskazywała klasyfikację niezbędną do określenia stawki VAT lub stosowania innych przepisów dotyczących VAT. W praktyce oznacza to, że  jeżeli załącznik do ustawy o VAT zatrzyma się na poziomie dwóch cyfr (działu CN), wówczas i organ wydający WIS zatrzyma się na tym poziomie i nie będzie określał całego kodu CN (ośmiu cyfr). Dla zobrazowania powyższego można posłużyć się prostym przykładem, mianowicie – klasyfikując marchewkę, organ interpretacyjny, nie będzie zastanawiał się czy ma do czynienia z marchewką czy pietruszką, stwierdzi jedynie, że jest to warzywo z działu 07, opodatkowane według stawki 5%.

Warto odnotować również, że WIS będą publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej.

Ochrona podatnika po 1 stycznia 2020 r.

WIS będzie wiązała organy podatkowe wobec podatnika, dla którego została wydana w odniesieniu do:

  • towaru będącego przedmiotem dostawy, importu, WNT dokonanych po dniu, w którym WIS została doręczona temu podatnikowi;
  • usługi, która została wyświadczona po dniu, w którym WIS została doręczona temu podatnikowi.

Dodatkowo podatnik będzie mógł uzyskać ochronę jak w przy interpretacji podatkowej, w przypadku posłużenia się WIS wydaną dla innego podmiotu. Ochrona taka będzie jednak przysługiwać tylko wówczas, gdy WIS będzie dotyczyła tego samego towaru. W tej sytuacji chronione będą transakcje dokonane po dniu, w którym WIS zostanie zamieszczona w Biuletynie Informacji Publicznej. Ponadto posłużenie się Wiążącą Informacją Taryfową lub Wiążącą Informacją Akcyzową również będzie dawało podatnikowi ochronę z Ordynacji podatkowej.

Ochrona z WIS będzie ograniczona w czasie. WIS wygaśnie z mocy prawa w przypadku zmiany przepisów dotyczących VAT, odnoszących się bezpośrednio do towaru / usługi będących przedmiotem WIS. Ponadto w pewnych wymienionych w projekcie przypadkach organ będzie mógł uchylić lub zmienić WIS, z urzędu lub na wniosek. Takie uprawnienie będzie przysługiwało organowi przykładowo w przypadku, gdy WIS przestanie być zgodna z interpretacją CN wynikającą z wyroku TSUE.

Kiedy wystąpić o WIS?

Z wnioskami o WIS można będzie występować już od 1 kwietnia 2019 r. Niemniej decyzje wydane przed 1 stycznia 2020 r. będą chronić podatników dopiero po tej dacie.

Warto jednak wystąpić z wnioskami o WIS już w kwietniu 2019 r., żeby 1 stycznia 2020 r. być przygotowanym na zmiany.

Dobra zmiana?

Zasadniczo pozytywnie należy ocenić wprowadzenie do sytemu VAT instytucji mającej walor decyzji administracyjnej, która w sposób wiążący będzie potwierdzać stosowaną stawkę VAT i będzie dawała podatnikom realną ochronę. Dotychczas bowiem ochrona stosowanej stawki VAT wynikająca z interpretacji indywidualnych ma charakter iluzoryczny, zaś spory z organami na tym tle często kończą się w sądzie.

Z pewnością jednak dla podatników, którzy nie mieli dotychczas styczności z podobnymi instytucjami takimi jak WIT, WIA, uzyskanie WIS oraz dokonanie procesu klasyfikacyjnego w oparciu o CN będzie stanowiło nie lada wyzwanie. Dlatego też warto wystąpić z wnioskami o WIS jak tylko będzie to możliwe.

Jeżeli powyższy temat jest dla Państwa interesujący – prosimy o kontakt. W Crido funkcjonuje dedykowany zespół ds. stawek VAT prowadzący zaawansowane analizy nowej matrycy stawek VAT na potrzeby przygotowania podatników do jej wdrożenia oraz w celu opracowania uwag do obecnego projektu ustawy. Chętnie udzielimy Państwu niezbędnego wsparcia w powyższym zakresie.

Zapraszamy również do pobrania darmowego raportu Crido podsumowującego obserwacje na ten temat.

Dodatkowo, polecamy nasze opublikowane dotychczas komentarze, w których dzielimy się spostrzeżeniami nt. przygotowanej przez Ministerstwo Finansów matrycy: