Standardy sprawozdawczości finansowej nakładają na raportujące podmioty obowiązki w zakresie weryfikacji wartości posiadanych aktywów finansowych czy niematerialnych. Co do zasady, w każdym roku obrotowym, audytor może oczekiwać od audytowanej spółki przedstawienia testu na utratę wartość posiadanych udziałów w spółce zależnej, czy też aktywów niematerialnych o nieskończonym okresie użyteczności. Dodatkowo taki test może być konieczny do przeprowadzenia w sytuacji, gdy wystąpiły przesłanki lub okoliczności, które mogły spowodować istotny spadek wartości aktywów.

Jakie przesłanki mogą wystąpić?

W jakiej sytuacji możemy mieć do czynienia z takimi przesłankami? W przypadku konieczności przygotowania testu na utratę wartości z pomocą przychodzą tradycyjne metody wyceny, w tym metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (ang. DCF). Warto zastanowić się nad przesłankami z punktu widzenia dwóch podstawowych elementów wyceny metodą DCF – przepływów pieniężnych oraz stopy dyskontowej.

Stopa dyskontowa

W obecnej sytuacji makroekonomicznej widzimy dużą presję na wzrosty stóp procentowych, co skutkuje wzrostem kosztu kapitału – zarówno z uwagi na wzrost kosztu kapitału obcego, jak i ze względu na wzrost kosztu kapitału własnego poprzez zwiększające się poziomy stopy wolnej od ryzyka, czy też ryzyka kraju.

Przepływy pieniężne

Przesłanki utraty wartości aktywów w ramach przepływów pieniężnych mogą się pojawiać w szczególności w przypadku spółek, których działalność jest istotnie uzależniona od rynków wschodnich. Warto tu zwrócić uwagę na zakładaną z reguły w wycenie zdolność biznesu do adaptowania się do zmiennych warunków – można zatem zakładać, że kierunki sprzedaży z czasem się zmienią. W przypadku jednak aktywów niematerialnych o nieskończonym okresie użyteczności trudniej mówić o zdolności do adaptacji.

Szereg innych czynników może obecnie spowodować wzrost ryzyka utraty wartości aktywów – np. brak zdolności pełnego przerzucenia inflacji na klientów, przerwy w dostawach półproduktów, czy wpływ sankcji na działalność operacyjną.

Wzrost zmienności danych makroekonomicznych oraz ogólnej niepewności prowadzenia działalności zwiększa ryzyko związane z wycenami – z tego też względu biegli rewidenci będą teraz prawdopodobnie w większym stopniu zwracali uwagę na kwestię wyceny aktywów finansowych i niematerialnych w sprawozdaniach finansowych.

Z jednej strony w sytuacji niepewności na rynku szereg założeń przyjmowanych w wycenie (teście na utratę wartości) może podlegać dyskusji pomiędzy spółką raportującą oraz audytorem. Z drugiej jednak strony zmiany takie, jak wzrost stopy procentowej czy przykładowo utrata 30% rynków zbytu (np. w związku z wojną) są dość twardymi argumentami, których może użyć audytor w dyskusji na temat potencjalnej utraty wartości analizowanych aktywów.