Osoby zajmujące się tematyką cen transferowych w Polsce znają zapewne treść art. 11r CIT „Analiza porównawcza oraz analiza zgodności podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 3 lata, chyba że zmiana otoczenia ekonomicznego w stopniu znacznie wpływającym na sporządzoną analizę uzasadnia dokonanie aktualizacji w roku zaistnienia tej zmiany.” W takiej formie powyższy wymóg aktualizacyjny obowiązuje od 2017 roku.

W 2018 roku bardzo liczne grono podatników (głównie średnich i dużych firm) musiało sporządzić analizy porównawcze dla swoich wewnątrzgrupowych transakcji realizowanych w 2017 roku (jako obowiązkowy element dokumentacji TP za ten rok). Przyjmując więc, że 2017 rok był „pierwszym rokiem” obowiązywania sporządzonych w tym czasie analiz, to ich „okres ważności” minął wraz z końcem 2019 roku (czyli z upływem 3 lat). Wychodzi, więc na to, że za 2020 rok podatnicy powinni sporządzić nowe, zaktualizowane analizy.

Dodatkowo należy jeszcze wziąć pod uwagę treść art. 11c ust. 1 CIT oraz art. 11e pkt 1 CIT, z których można wyciągnąć wniosek, że podmioty powiązane, już od samego początku roku podatkowego powinny rozliczać się „na warunkach, które ustaliłyby podmioty niepowiązane”. Czyli na warunkach rynkowych, które zazwyczaj określane są właśnie za pomocą sporządzanych analiz cen transferowych (w tym analiz porównawczych).

Tymczasem 2020 rok zaskoczył wszystkich globalną pandemią COVID, która wywróciła do góry nogami sporą cześć światowej gospodarki. W niektórych branżach i transakcjach taka nieprzewidywalna zmiana z pewnością „znacznie wpłynęła na zmianę otoczenie ekonomicznego”, w którym przeprowadzane są transakcje wewnątrzgrupowe. Można więc przyjąć, że (dla niektórych z nich) spełniona została przesłanka z art. 11r CIT (uzasadniająca wymóg aktualizacji analizy porównawczej w roku zaistnienia tej zmiany).

Co w tej sytuacji powinni zrobić podatnicy (podmioty powiązane) w kwestii sporządzania / aktualizacji analiz porównawczych za miniony, 2020 rok (analizy ex-post) jak i za rozpoczęty już 2021 rok (analizy ex-ante)?

Niestety, jak to często bywa w kwestiach związanych z TP, odpowiedz brzmi… to zależy. Na początku podatnik powinien znaleźć odpowiedź na następujące pytanie:

Czy na warunki realizacji analizowanej transakcji kontrolowanej faktycznie istotny wpływ miały zawirowania związane z wybuchem globalnej pandemii COVID?

Jeśli NIE, to aktualizację analizy porównawczej można sporządzić na danych dotyczących okresu przed 2020 rokiem. W przypadku analiz sporządzanych metodą TNMM (w których źródłem wnioskowania są roczne sprawozdania finansowe firm pochodzące z baz danych i rejestrów) proces benchmarkowy można w tej sytuacji oprzeć np. na danych za lata 2017-2019.

Jeśli TAK (stwierdzamy, że skutki pandemii COVID miały istotny wpływ na warunki i otoczenie ekonomiczne transakcji kontrolowanej), to należy zadać sobie kolejne pytanie:

Czy dla podatnika dostępne są dane porównawcze dotyczące 2020 roku, umożliwiające sporządzenie analizy uwzględniającej zmiany w kluczowych uwarunkowaniach otoczenia ekonomicznego transakcji (będących skutkiem m.in. wystąpienia zjawiska pandemii)?

Jeśli TAK, to wskazane jest sporządzenie analizy w oparciu o takie dane. Należy jednak pamiętać, że:

  • otoczenie ekonomiczne transakcji w 2020 roku jest najpewniej zupełnie inne niż w latach poprzednich,
  • na działalność biznesową i sytuację ekonomiczną podatnika, branży oraz całej gospodarki w 2020 roku miały wpływ wprowadzone restrykcje rządowe oraz udostępnione przedsiębiorstwom środki pochodzące z rządowych programów pomocowych, które w każdym kraju miały inny zakres, skalę oraz charakter.

W skutek czego, wskazane może okazać się analizowanie (oraz wnioskowanie na podstawie) głównie lokalnych / krajowych danych porównawczych, dotyczących wyłącznie 2020 roku (bez ujmowania w analizie lat wcześniejszych).

Jeśli NIE (na rynku nie są dostępne dane porównawcze dotyczące 2020 roku), to przykładowo mamy do wyboru dwa możliwe rozwiązania:

  1. sporządzić analizę na danych zewnętrznych z okresów poprzedzających 2020 rok (np. na danych za lata 2017-2019) oraz podjąć próbę ich skorygowania o „wpływ pandemii COVID” w oparciu o dane makroekonomiczne – co jednak może okazać się sporym wyzwaniem merytorycznym, lub
  2. sporządzić jak najbardziej rzetelną analizę zgodności w oparciu o własne, wewnętrzne dane dotyczące transakcji kontrolowanej (np. osiągnięte przychody oraz poniesione koszty, skala ich zmiany w stosunku do okresu przed-COVID’owego, otrzymana pomoc od instytucji rządowych, dane budżetowane na kolejny okres, analizy sytuacji branżowej, itp.) a następnie dokonać późniejszej weryfikacji w oparciu o zewnętrzne dane porównawcze dotyczące 2020 roku w momencie, gdy będą już dostępne (sporządzić właściwą analizę porównawczą, która uzupełni lub zastąpi sporządzoną wcześniej analizę zgodności).

Ze wstępnych szacunków opartych na danych historycznych wynika, że w przypadku analiz sporządzanych metodą TNMM (w których źródłem wnioskowania są roczne sprawozdania finansowe firm uznanych za porównywalne) odpowiednia liczba danych porównawczych dostępna będzie w bazach danych i rejestrach dopiero pod koniec III kwartału 2021 roku. Niestety pozostawia to niewiele czasu na sporządzenie analiz weryfikujących przed upływem standardowego terminu na sporządzenie dokumentacji oraz złożenie informacji o cenach transferowych (TPR), tj. do 30 września 2021 roku.

Jak widać temat aktualizacji / sporządzania analiz porównywanych za 2020 rok oraz na rok 2021 w obecnej sytuacji gospodarczej nie jest tak oczywisty jak w latach poprzednich. Dlatego sugerujemy zainteresować się tym zagadnieniem z odpowiednio dużym wyprzedzeniem i nie odkładać go na ostatnią chwilę.