Odpowiedź na powyższe pytanie nie napawa optymizmem.

W dzisiejszych czasach główną rolę w prowadzeniu działalności gospodarczej, bez względu na branżę odgrywa Internet. Faktem jest również, iż firmy opierające swój model biznesowy na świadczeniu usług/dostawie towarów przy użyciu platform internetowych stały się globalnymi liderami wyznaczającymi ścieżki rozwoju danego segmentu gospodarki. Przykładem są firmy z branży przewozowej, turystycznej czy zakwaterowania. Pomimo tego fiskus działa jak słabo naoliwiona maszyna poprzez brak odpowiedniego dostosowywania przepisów podatkowych do zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej.

Coraz częściej działalność gospodarcza oparta jest na modelu biznesowym polegającym na stworzeniu przestrzeni za pomocą platform internetowych, gdzie łączy się strony transakcji (dostawców i kupujących) poprzez ułatwienie ich interakcji w zakresie wymiany informacji, wspólnego korzystania z posiadanych aktywów i umiejętności,  w zamian za uzyskanie pewnych korzyści (pieniędzy). Taki model biznesowy określany jest mianem ekonomii współdzielenia (sharing economy). W piśmiennictwie termin ekonomia współdzielenia często stosowany jest zamiennie z określeniami takimi jak wspólna gospodarka (collaborative economy) oraz wspólna konsumpcja (collaborative consumption) bądź też usługi społeczeństwa informacyjnego (information society service).

Biznes oparty na modelu ekonomii współdzielenia, jest stosunkowo nowym, rewolucyjnym trendem gospodarczym, polegającym na odejściu od konsumpcji indywidualnej na rzecz wspólnej i jest zupełnym przeciwieństwem tradycyjnych zakupów. W formule tej możliwe jest bardziej efektywne wykorzystanie zasobów takich jak nieruchomości, pojazdy, treści medialne, stanowiąc konkurencję dla podmiotów gospodarczych działających w tradycyjny sposób. Charakter świadczeń oferowanych w ramach ekonomii współdzielenia jest niejednolity. Transakcje w ramach sharing economy mogą być zawierane zarówno za pośrednictwem ww. platform internetowych jak i aplikacji mobilnych, w tym z pominięciem pośredników. Fundamentem ekonomii współdzielenia jest zatem kooperacja poprzez platformę internetową, gdzie sama platforma jest kluczowym zasobem firmy, ponieważ zapewnia kanał umożliwiający transakcje w ramach gospodarki współdzielenia.

Niestety, pomimo dynamicznego rozwoju tego zjawiska, gospodarka współdzielenia stanowi obszar słabo rozpoznany pod względem opodatkowania, co niejednokrotnie w przeprowadzanych transakcjach w tym modelu generuje problemy podatkowe zarówno na gruncie podatków dochodowych, jak i VAT.

W kontekście opodatkowania VAT transakcji dokonywanych w ramach ekonomii współdzielenia kluczowe wydaje się dokonanie analizy grup podmiotów będących stronami tych transakcji. Tutaj co do zasady można wyróżnić dwie grupy podmiotów podlegających przepisom ustawy o VAT: podmioty świadczące usługi za pośrednictwem platform internetowych i aplikacji mobilnych oraz podmioty będące właścicielami platform internetowych i aplikacji mobilnych, za pośrednictwem których świadczone są usługi w obrębie opisywanego modelu jej użytkownikom.

Obecna ustawa o VAT nie przewiduje szczególnych rozwiązań dotyczących opodatkowania transakcji zawieranych w ramach ekonomii współdzielenia. Usłyszeć można głosy, iż zagadnienie opodatkowania usług świadczonych za pośrednictwem portali internetowych i aplikacji mobilnych nie wymaga opracowania zupełnie nowych regulacji podatkowych, w tym vatowskich. Należy korzystać z obecnie istniejących. Niestety takie podejście to nic nowego, bo z jakich innych przepisów mieliby korzystać podatnicy jak nie już z istniejących?

Jako przykład takiego stanowiska można wskazać odpowiedź MF na interpelację poselską gdzie wskazano, iż umowy zawierane przy wykorzystaniu witryn internetowych i aplikacji mobilnych między usługodawcami i usługobiorcami nie kreują stanów faktycznych wykraczających poza obecnie obowiązujące uregulowania prawa podatkowego.

Problemem jest jednak praktyczne zastosowanie obowiązujących przepisów podatkowych, które nie są jednoznaczne w kwestii działań nakierowanych na generowanie zysku w opisywanym modelu.

W tym miejscu warto zauważyć, iż usługami typowymi dla sharing economy są często usługi o charakterze elektronicznym. Takie klasyfikowanie usług powoduje, iż mają do nich zastosowanie obecnie obowiązujące regulacje podatkowe w zakresie zasad opodatkowania czy też określenia miejsca świadczenia dla usług elektronicznych.

Jako przykład nowatorskiego i szerszego spojrzenia na kwestię świadczenia usług jako usług elektronicznych w modelu ekonomii współdzielenia wraz z ciekawymi argumentami i wnioskami warto wskazać Opinię Rzecznika Generalnego z dnia 30 kwietnia 2019 r. w sprawie C‑390/18. W opinii zostało m.in. stwierdzone, iż na bazie rozpatrywanej przez Rzecznika sprawy usługa polegająca na umożliwieniu nawiązywaniu kontaktu, za pomocą platformy elektronicznej, przez potencjalnych najemców z wynajmującymi oferującymi świadczenia krótkoterminowego zakwaterowania, w sytuacji gdy podmiot świadczący omawianą usługę nie sprawuje kontroli nad istotnymi warunkami tych usług, stanowi usługę społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu przytoczonych przepisów.

Z uwagi na brak wypracowanej dotychczas przez organy podatkowe i sądy administracyjne praktyki co do charakteru i zasad opodatkowania działalności na gruncie VAT w modelu ekonomii współdzielenia, należy w naszej ocenie każdorazowo dokładnie przeanalizować strukturę wykonywanej działalności gospodarczej, zapisów umownych pomiędzy kontrahentami, zakresu obowiązków i odpowiedzialności każdej ze stron celem prawidłowego dostosowania przepisów, w tym ustawy o VAT do działalności w ww. modelu.

Crido niejednokrotnie wspierało podmioty gospodarcze w nowatorskich modelach biznesowych celem określenia skutków podatkowych w VAT i wsparcia przed organami podatkowymi i sądami.  W związku z powyższym, w razie pojawiających się pytań i wątpliwości w przedmiotowym zakresie służymy Państwu pomocą.