Kwestia traktowania na gruncie VAT dotacji otrzymywanych przez JST na realizację projektów z zakresu energii odnawialnej wciąż budzi wątpliwości i jest przedmiotem rozbieżnych stanowisk sądów administracyjnych. Zgodnie z jednym z obecnych poglądów, środki te uznawane za dopłaty do czynności opodatkowanych, które mają bezpośredni wpływ na cenę określonego świadczenia, zdaniem innych składów orzekających, są to dotacje kosztowe, które na gruncie ustawy VAT nie podwyższają podstawy opodatkowania.

Założenie projektów

W ramach projektów współfinansowanych ze środków europejskich, gminy dokonują m.in. zakupu i montażu instalacji OZE na budynkach należących do ich mieszkańców. W  tym celu, samorządy zlecają podmiotom zewnętrznym wykonanie określonych prac budowlanych. W ramach inwestycji, JST podpisują umowy z mieszkańcami, na mocy których przez okres ich obowiązywania pozostają właścicielami zamontowanych instalacji, zaś upoważnionymi do ich wykorzystania są mieszkańcy. Wraz z upływem 5-letniego okresu ich trwania, urządzenia wchodzące w skład instalacji stają się własnością mieszkańca. Co istotne, mieszkańcy są również zobowiązani do zapłaty określonego wynagrodzenia na rzecz gminy, co stanowi warunek niezbędny dla realizacji inwestycji.

Bezpośredni wpływ na cenę usługi...

Rozpatrując sprawę tego typu dopłat, WSA w Lublinie wskazał, że otrzymane przez gminę fundusze podlegają opodatkowaniu VAT[1]. W opinii sądu dofinansowanie udzielone w ramach RPO WL bezpośrednio, w sposób zindywidualizowany i policzalny wpływa na cenę poszczególnych usług świadczonych przez nią konkretnym mieszkańcom. W przypadku projektu realizowanego przez gminę w danej sprawie, środki przez nią uzyskane na ten cel są bezpośrednio wpisane w cenę świadczenia, jakie realizuje ona na rzecz każdego mieszkańca biorącego udział w tym projekcie. Taka postać dofinansowania podlega wliczeniu do podstawy opodatkowania VAT.

Dotacja na OZE jednak poza VAT?

Odmienne stanowisko zaprezentował WSA w Gdańsku, przyjmując, że inwestycja termomodernizacyjna nie będzie przedmiotem opodatkowania[2]. W analizowanym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym pomiędzy dotacją a świadczeniem usług nie występuje bowiem bezpośredni związek, a jedynie pośredni nie mający istotnego znaczenia dla opodatkowania. W ocenie sądu właśnie z tej przyczyny nie powinna ona być wliczana do podstawy opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.

Lipcowe orzeczenia wskazują, że kwestia kwalifikacji otrzymanych dotacji przez samorządy wciąż pozostaje tematem, w którym brak jest jednoznacznej linii orzeczniczej. Wydaje się, że uznanie, iż tego typu dotacje podlegają opodatkowanie jest podejściem dość rygorystycznym. Nie należy zapominać o charakterze działalności JST, które przede wszystkim występują jako organ władzy publicznej służący ogółowi swoich mieszkańców. W kontekście późniejszych sporów  w przedmiotowej kwestii istotny jest ostatni wyrok NSA, który pozytywnie rozstrzygnął sprawę otrzymanego przez gminę dofinansowania na budowę oraz montaż przydomowych oczyszczalni ścieków (POŚ), kwalifikując ją jako świadczenie nie objęte podatkiem VAT[3].

[1] Wyrok WSA z dnia 29 lipca 2020r., sygn. I SA/Lu 28/20

[2] Wyrok WSA z dnia 22 lipca 2020r., sygn. I SA/Gd 52/20

[3] Wyrok NSA z dnia 24 czerwca 2020 r., sygn. I FSK 74/18; https://crido.pl/blog-taxes/nsa-kosztowy-charakter-dotacji-na-pos/