Wielokrotnie na naszym blogu poruszaliśmy tematykę związaną z rezydencją podatkową, która stanowi kluczowy element w określeniu obowiązków podatkowych osób fizycznych. Ustalenie rezydencji podatkowej niejednokrotnie może okazać się zajęciem niezwykle czasochłonnym oraz skomplikowanym, szczególnie w przypadku osób prowadzących działalność zarobkową w kilku państwach.

Zgodnie z art. 3 pkt 1a ustawy o PIT ustawodawca zawarł kryteria decydujące o polskiej rezydencji. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

  1. posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
  2. przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Warto podkreślić, że by zostać rezydentem podatkowym, wystarczy spełnienie tylko jednej z wyżej wymienionych przesłanek.

10 sierpnia 2023 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie (sygn. akt I SA/Kr 579/23) wydał wyrok, który obrazuje, jak ważne jest dokonanie dokładnej analizy konkretnej sytuacji podatnika. Powyższy wyrok dotyczył artysty plastyka, prowadzącego działalność gospodarczą na terenie Polski. Tym niemniej większość jego dzieł sztuki sprzedawana była na rzecz galerii zlokalizowanych za granicą, w związku z czym podatnik często wyjeżdżał poza granicę polski.

Dodatkowo podatnik wraz z żoną i małoletnią córką mieszkają z zamiarem stałego zamieszkania w Polsce, ale wiele dni w roku przebywają w podróżach zagranicznych. Z uwagi na częste pobyty w USA, podatnik i jego żona kupili na własność dom w USA. Decyzja o zakupie nieruchomości w USA podyktowana była z jednej strony analizą ekonomiczną (lokata kapitału), a z drugiej zapewnieniem sobie możliwości łatwego i nieograniczonego dostępnością oferty noclegowej planowania częstszych pobytów w USA. Podatnik przez większą część 2023 r., tj. powyżej 183 dni w roku kalendarzowym, planował przebywać w USA, natomiast większą część 2024 r. podatnik planuje już spędzić w Polsce. Podatnik kontynuuje w pewnym zakresie swoją działalność artystyczną w USA, zbierając materiały do swoich prac, przygotowując projekty prac malarskich itp., niemniej zasadnicza część jego działalności gospodarczej jest prowadzona za pośrednictwem głównej siedziby jego przedsiębiorstwa w Polsce. Będąc w bieżącym kontakcie ze swoim pracownikiem, podatnik współorganizuje sprzedaż swoich dzieł, koordynuje działania logistyczne i komunikuje się z galeriami. Niezależnie od długości pobytu na terenie USA podatnik nie planuje zmiany swojego centrum interesów osobistych lub gospodarczych. Co prawda nastoletnia córka Wnioskodawcy uczęszcza do szkoły w USA, co było również koniecznością przy krótszych, tj. trwających poniżej 183 dni w roku, pobytach zagranicznych, jednak w życiu osobistym i zawodowym podatnika nie zaszły zmiany, które można kwalifikować jako zmianę ośrodka interesów życiowych. Podatnik nadal jest ubezpieczony w ZUS, posiada w Polsce większą część swojego majątku. W związku z wyjazdem do USA w sierpniu 2022 r. podatnik nie dokonał żadnych zmian w strukturze swojego majątku w Polsce - nie sprzedał, ani nie wynajął nieruchomości, z których korzysta w Polsce, nie rozwiązywał żadnych umów z usługodawcami. W domu podatnika i jego żony pozostały dwa koty, którymi na miejscu opiekuje się rodzina podatnika.

W związku z powyższym podatnik we wniosku zadał pytanie, czy w przypadku gdyby przebywał na terytorium USA przez większą część roku 2023, a w konsekwencji krócej niż 183 dni w roku na terytorium RP, co potencjalnie według stosownych przepisów amerykańskich mogłoby być kwalifikowane jako podstawa do uznania go za rezydenta podatkowego USA, będzie nadal podlegał nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, zachowując status polskiego rezydenta podatkowego? Podatnik uważał, że jest polskim rezydentem podatkowym, bowiem jego związki osobiste i majątkowe z RP są ściślejsze niż z USA.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wydał interpretację wydał interpretację indywidualną, w której wskazał, że zgodnie z przytoczonym stanem faktycznym,  podatnik spełnia warunki do uznania w 2023 r. miejsce jego zamieszkania dla celów podatkowych zarówno w Polsce, jak i w USA. Organ stanął na stanowisku, że powiązania osobiste i majątkowe w 2023 r. będą równie ścisłe w obu tych państwach. Co za tym idzie, zgodnie z przepisem art. 4 lit. b umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Polską a USA, pierwszeństwo będą miały USA z uwagi na miejsce, w którym podatnik zwykle przebywa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, stwierdził, że skarga jest zasadna i uchylił interpretację organu.

W uzasadnieniu podkreślono, że kluczowe jest przeprowadzanie wykładni art. 3 pkt 1a ustawy o PIT oraz zastosowanie umowy o uniknięciu podwójnego opodatkowania między Polską a USA. Z analizy wniosku podatnika Sąd wywnioskował, że centrum interesów osobistych i gospodarczych podatnika znajduje się w Polsce. Skarżący opisał swoje powiązania z Polską, które są znacznie ściślejsze niż z USA, co zostało uznane za argument przemawiający za uznaniem Polski za miejsce jego zamieszkania dla celów podatkowych.

Przy ocenie centrum interesów osobistych i gospodarczych Sąd wziął pod uwagę takie okoliczności jak: prowadzenie pracowni malarskiej w Polsce, zamieszkanie w Polsce większości najbliższej i bliskiej rodziny podatnika, chodzenie przez dzieci do szkół położonych w Polsce, korzystanie z polskiego ubezpieczenia zdrowotnego, płacenie ZUSu, aktywny udział w debacie publicznej przez podatnika. Należy przy tym podkreślić, że podatnik nie ma związków rodzinnych z USA. Okoliczności tej nie zmienia fakt, że podróżuje razem z rodziną. Nie tworzy to bowiem jego związku z żadnym innym krajem poza Polską. Związki rodzinne o których mowa w powołanych wyżej przepisach dotyczą bowiem sytuacji, gdy w danym kraju przebywa rodzina podatnika niezależnie od miejsca jego pobytu.

Ponadto podkreślono, że osoba może posiadać jedno centrum interesów życiowych, inaczej mówiąc - jedno ognisko domowe, albo może nie posiadać żadnego.

Podsumowując, powyższy wyrok pokazuje, jak ważna jest analiza konkretnej sytuacji podatnika przy ocenie jego obowiązków podatkowych w świetle prawa międzynarodowego. Ma to szczególne znaczenie dla osób, które zamieszkują lub wykonują działalność w wielu państwach. Nieprawidłowe określenie rezydencji podatkowej może bowiem rodzić doniosłe skutki, w szczególności w zakresie opodatkowania dochodów, a także potencjalnego nałożenia podatku dochodowego od niezrealizowanych zysków (tzw. exit tax).

Zobacz film: Rezydencja podatkowa w PIT

Kluczowym pojęciem dla określenia miejsca opodatkowania dochodów osoby fizycznej jest tzw. rezydencja podatkowa. Z tego filmu dowiesz się m.in. jaka jest definicja rezydencji podatkowej i jakie są jej skutki dla zakresu opodatkowania. Zapraszamy.