Kwestia opodatkowania VAT voucherów nie jest obecnie uregulowana na gruncie krajowych przepisów podatkowych. Ma to się zmienić od 2019 r., do kiedy to na grunt ustawy o VAT wdrożone powinny zostać regulacje Dyrektywy VAT w tym zakresie.

W związku z tym, procedowany jest obecnie projekt, którego celem jest dostosowanie krajowych regulacji do unijnych wymogów dotyczących opodatkowania voucherów Szerzej na ten temat pisaliśmy na naszym blogu.

Niestety obecna wersja projektu została mocno skrytykowana przez stronę społeczną w toku zakończonych niedawno konsultacji. Szczególnie mocno krytykowany został pomysł opodatkowania VAT niewykorzystanych bonów różnego przeznaczenia (tzw. bony MPV – przykładowo, bon uprawniający do zrealizowania dowolnych zakupów w sieci hipermarketów na kwotę 100 zł). Aktualnie, bazując na ugruntowanej praktyce orzeczniczej, w przypadku niewykorzystania przez konsumenta bonu MPV w terminie jego ważności, wartość bonu nie podlega opodatkowaniu VAT – ponieważ nie doszło do wydania towaru / świadczenia usługi w zamian za bon.

Aktualna wersja projektu wprowadzającego zmiany w tym zakresie przewiduje jednak, że od 2019 r., w przypadku niewykorzystania bonu MPV, należało będzie przyjąć fikcję prawną, zgodnie z którą, z chwilą upływu terminu ważności bonu, dochodziło będzie do wyświadczenia usługi „gotowości” na rzecz konsumenta, podlegającej opodatkowaniu 23% stawką VAT. Oznaczało to będzie konieczność odprowadzenia VAT od niewykorzystanych voucherów. Co za tym idzie, podmioty dystrybuujące takie vouchery zatrzymywały będą wartość netto vouchera (pomniejszoną o VAT) a nie brutto (jak dotychczas) - podczas gdy VAT będą musiały „oddać” fiskusowi.

W ocenie Ministerstwa Finansów (MF) na możliwość wprowadzenia fikcji wyświadczenia usługi „gotowości” pozwala orzecznictwo TSUE dotyczące świadczenia usług abonamentowych np. w zakresie abonamentu na wstęp na pole golfowe, gdzie na koniec okresu dochodzi do wyświadczenia usługi, nawet jeżeli nabywca nie skorzysta ani raz z infrastruktury golfowej w tym okresie.

Problem w tym, że orzecznictwo na które powołuje się MF, dotyczy zgoła odmiennej sytuacji niż ta, która ma miejsce w przypadku niewykorzystania bonu MPV - mianowicie:

  • orzecznictwo TSUE odnosi się do możliwości świadczenia usługi gotowości w odniesieniu do usług a nie towarów,
  • „gotowość” powinna dotyczyć skonkretyzowanej usługi (np. wstęp na pole golfowe) a nie szerokiego katalogu niesprecyzowanych świadczeń/dostaw,
  • w przypadku natomiast bonów MPV katalog towarów / usług jakie może nabyć za niego konsument jest bardzo często szeroko określany ,
  • co więcej, może nie być znany również konkretny podmiot, który w przypadku wykorzystania bonu byłby zobowiązany do dostarczenia towarów / wyświadczenia usług (np. w sytuacji gdy jest to bon na zakupy we wszystkich sklepach danej galerii handlowej).

W związku z tym, orzecznictwo TSUE i argumenty, na które powołuje się MF, wydają się być nietrafione i nie uzasadniają opodatkowania VAT niewykorzystanych bonów MPV.

Warto podkreślić, że analogicznych przepisów nie odnajdziemy w przepisach wprowadzających do Dyrektyw VAT zasady opodatkowania bonów. Co więcej, preambuła dyrektywy wprowadzającej te zasady, wprost zastrzega, że wprowadzane przepisy (do których wdrożenia zobowiązana jest Polska) nie dotyczą sytuacji, kiedy nie dochodzi do wykorzystania bonów MPV.

Powód wprowadzenie takiego zastrzeżenia wydaje się być oczywisty – Dyrektywa VAT przewiduje opodatkowanie VAT w odniesieniu do dwóch kategorii transakcji: dostaw towarów oraz świadczenia usług. Jednocześnie, nie zezwala na opodatkowanie VAT kwot stanowiących wynagrodzenie za potencjalne – niezidentyfikowane – czynności, do których realizacji nigdy nie doszło (co również potwierdza orzecznictwo TSUE).

Problem w tym, że MF – pomimo argumentów w tym zakresie podnoszonych w toku konsultacji społecznych– nie zmienia swojego stanowiska i konsekwentnie dąży do opodatkowania VAT niezrealizowanych bonów. Dlaczego? Odpowiedź wydaje się oczywista – roczna wartość bonów MPV niewykorzystywanych przez konsumentów, od których MF chce pobierać VAT, stanowi łakomy kąsek dla fiskusa.

Wagę tego problemu dostrzegło również Rządowe Centrum Legislacji (RCL), które w dokumencie kierowanym do Komitetu do Spraw Europejskich w krytyczny sposób odnosi się do propozycji MF, dostrzegając potencjalną niezgodność projektu z regulacjami Dyrektywy VAT. W związku z tym, pozostaje mieć nadzieję, że na dalszym etapie legislacyjnym przepisy wprowadzające opodatkowanie VAT niewykorzystanych bonów MPV zostaną usunięte z projektu.