Przepisy ordynacji podatkowej przewidują możliwość uregulowania zobowiązania podatkowego w formie niepieniężnej – np. poprzez przeniesienie własności rzeczy.

W praktyce, pojawiły się wątpliwości czy przeniesienie w tym celu na rzecz państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Szczególnie interesująca jest analiza tego zagadnienia w odniesieniu do podatnika, którego przedmiot działalności gospodarczej stanowi obrót nieruchomościami. Polskie organy podatkowe doszukiwały się w tej czynności opodatkowanej dostawy towarów.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 11 maja 2017 r. ws. C-36/16 orzekł, iż nawet w przypadku podatnika, zajmującego się obrotem nieruchomościami, przeniesienie własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, tytułem zapłaty zaległości podatkowych, nie stanowi odpłatnej czynności opodatkowanej VAT.

Z jednej strony TSUE wskazał, że przedstawione zdarzenie spełnia warunki dostawy towarów:

  • podmiot wywiązujący się z zobowiązania przenosi prawo do rozporządzania towarem jak właściciel,
  • posiada on również w tym zakresie status podatnika VAT,
  • miejscem dostawy jest Polska, co uzasadnia rozpoznanie skutków podatkowych na jej terytorium.

TSUE doszukał się również korzyści po stronie podatnika wynikającej z łączącego strony stosunku prawnego. Polega ona na wygaśnięciu zobowiązania podatkowego.

Trybunał uznał jednak, że zdarzenie to nie podlega opodatkowaniu VAT. Elementem przesądzającym o braku opodatkowania jest charakter „korzyści” podatnika. Zobowiązanie podatkowe ma charakter jednostronny. Ze swej definicji nie stanowi ekwiwalentu za jakiekolwiek zachowanie. Zapłata podatku skutkuje jedynie ustawowym wygaśnięciem zaległości, co wyklucza uznania, że dochodzi do odpłatności w rozumieniu ustawy o VAT.

Konkluzja ta jest niezwykle ciekawa w kontekście innych świadczeń, które co do zasady są regulowane w formie pieniężnej, ale możliwe jest zastąpienie ich przeniesieniem własności towaru lub świadczeniem usługi. Takimi instytucjami są np. dywidenda rzeczowa lub datio in solutum. Przedstawiona przez TSUE argumentacja rzuca nowe światło na opodatkowanie tych instytucji.

Interesuje Cię ten temat? Skontaktuj się z autorem artykułu.