Kluczowe aspekty i status prac

Obecnie na poziomie Komisji Europejskiej trwają konsultacje publiczne dotyczące projektu Dyrektywy wdrażającej tzw. podatek minimalny (inaczej Filar 2 lub GLoBE). Projekt jest pokłosiem dyskusji i prac dotyczących reformy międzynarodowego prawa podatkowego, trwających na poziomie OECD od kilku lat, przy czym zakres prac OECD obejmuje nie tylko aspekty podatku minimalnego (Filar 2), ale może przede wszystkim próbę zaadresowania wyzwań stawianych podatkom przez cyfryzującą się gospodarkę (tzw. Filar 1).

Co do założeń, projekt Dyrektywy jest zbieżny z zasadami wypracowanymi na poziomie OECD, zawiera jednak odmienności, wynikające w szczególności z podstawowych zasad UE.

Projekt Dyrektywy można znaleźć pod linkiem, zaś więcej informacji o inicjatywie KE pod tym linkiem.

W trakcie ostatniego spotkania ECOFIN w styczniu 2022 roku, przedstawiciele państw członkowskich wyrazili aprobatę dla kierunku prac, co oczywiście nie jest zaskakujące z uwagi na osiągnięty wcześniej globalny konsensus w tej sprawie.

Niemniej jednak niektórzy z nich (w tym Polska) podnieśli, że implementacja założeń obu filarów reformy, powinna odbywać się równolegle i UE nie powinna jednostronnie przyjmować Dyrektywy w zakresie Filaru drugiego w oderwaniu od implementacji Filaru 1. Część Państw Członkowskich wyraziła również obawę co do zbyt krótkiego terminu na wdrożenie przepisów – już od 1 stycznia 2023 roku (warto jednak odnotować, że taki sam termin przewidują założenia wypracowane na poziomie OCED).

Jak zawsze, przy tematyce reformy dotyczącej podatków międzynarodowych, ważnym aspektem jest to co zrobią Stany Zjednoczone. USA zasadniczo nie planują przyjąć odrębnych nowych zasad opodatkowania w ramach Filaru 2, a jedynie zmodyfikować istniejący reżim GILTI, tak aby stał się reżimem „kwalifikowanym” na cele Filaru 2. Nie jest jednak jasne jak potoczą się losy reformy.

Warto również zaznaczyć, że wdrożenie Filaru 2 przez poszczególne państwa do ich prawa krajowego ma następować na zasadzie dobrowolności.

Projekt Dyrektywy – kluczowe założenia funkcjonowania podatku minimalnego:

  • Minimalny podatek ma wynosić 15%
  • Objęte nim, co do zasady, mają być firmy wielonarodowe (MNE) lub duże firmy krajowe, których skonsolidowane przychody z co najmniej 2 z ostatnich 4 lat przekroczyły 750 mln EUR (przewidziane są jednak wyłączenia dla niektórych podmiotów np. inwestycyjnych, MNE rozpoczynających działalność międzynarodową czy wyłączenie de minimis);
  • Zgodnie z projektem, MNE może być zobowiązana do zapłaty podatku wyrównawczego (top-up tax) dla danej jurysdykcji, gdy łączne dochody spółek z grupy, w danej jurysdykcji, opodatkowane będą efektywną stawką podatkową (ETR) niższą niż 15% (tzw.  jurysdykcja o niskim opodatkowaniu);
  • Co do zasady podatek wyrównawczy płatny byłby w siedzibie kraju spółki o statusie UPE, istnieje jednak możliwość wyboru, iż podatek taki jest pobierany przez to Państwo Członkowskie, które na potrzeby Dyrektywy uznane jest za jurysdykcję o niskim opodatkowaniu (tzw. domestic top-up tax) – wówczas podlega on odliczeniu od podatku wyrównawczego na poziomie UPE;
  • Poniższy graf obrazuje dość ogólny zarys mechanizmu jak wyliczana byłaby podstawa opodatkowania - kliknij, aby powiekszyć:

  • Jednym z elementów kalkulacji podstawy opodatkowania podatkiem wyrównawczym jest tzw. substance-based income exclusion. Dochód danej jurysdykcji będzie mógł zostać pomniejszony o % wartości aktywów materialnych oraz % kosztów wynagrodzeń (pomniejszenie następować będzie jednak już po wyliczeniu ETR dla jurysdykcji, jego wysokość będzie corocznie obniżana – od odpowiednio 8% i 10% w 2023 do 5% dla obu pozycji w 2033). Koncepcyjnie więc podatkiem minimalnym objęte będą dochody przekraczające docelowo 5% zwrot na wynagrodzeniach i wartości aktywów.
  • Podatek nakładany byłby w oparciu o dwie uzupełniające się zasady – tzw. Income Inclusion Rule (IIR) oraz Undertaxed Payment Rule (UTPR, łącznie określane jako GLoBE). IIR jest główną regułą i nakłada podatek wyrównawczy, co do zasady, na spółkę o statusie Ultimate Parent Entity (UPE), lub kolejną spółkę „niższą w hierarchii” o ile kraj jej siedziby stosuje IIR. Z kolei UTPR ma zadziałać jako mechanizm zabezpieczający i nakładający podatek w sytuacji, gdy dochód jurysdykcji o niskim opodatkowaniu nie byłby „złapany” przez regułę IIR.

Warto pamiętać, że Filar 2 to nie tylko podatek minimalny, ale również inne reguły np. tzw. Subject to Tax Rule (STTR). STTR ma w założeniu pozwolić państwu źródła na odpowiednie opodatkowanie płatności do podmiotów powiązanych, jeśli w kraju rezydencji opodatkowane byłyby one stawką nominalną niższą niż kwalifikowana. Implementacja STTR ma być oparta o zmiany umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (w drodze instrumentu wielostronnego), więcej szczegółów w zakresie kształtu tej reguły mamy poznać w pierwszej połowie 2022 roku.

Każdy, kto obecnie śledzi losy tej międzynarodowej reformy prawa podatkowego wie, jak wiele znaków zapytania i trudności będzie powodować jej implementacja, a jak wynika z harmonogramu, już niecały rok pozostał na jej wdrożenie. Będąc częścią dużej międzynarodowej lub krajowej grupy, warto więc odpowiednio wcześnie przeanalizować, czy skutki tej reformy mogą, i w jakim zakresie, dotknąć rozliczenia podatkowe w Polsce.

Linki: