W niedawno wydanym wyroku w sprawie Pogoni Szczecin[1] NSA uznał, że piłkarz zatrudniony przez klub działa jako podatnik VAT.

W sprawie, zakwestionowano prawo Pogoni Szczecin do odliczenia VAT z faktur wystawianych przez piłkarzy. Organ podatkowy doszedł bowiem do wniosku, że piłkarz nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej – jego sytuacja przypomina natomiast zatrudnienie na umowę o pracę. Nie działa więc jako podatnik VAT i nie jest uprawniony do wystawiania faktur zawierających VAT. Takie podejście zostało potwierdzone przez WSA w Szczecinie, który wskazał, że piłkarz nie ponosi żadnej odpowiedzialności wobec osób trzecich[2].

Klub złożył skargę kasacyjną, która została uwzględniona przez NSA. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego:

  • kwestia oceny odpowiedzialności wobec osób trzecich powinna być rozpatrywana wyłącznie w odniesieniu do usługi świadczonej przez zawodników na rzecz klubu. Nie dotyczy więc zagadnienia organizacji meczy piłkarskich, do którego odwoływał się organ odwoławczy i sąd pierwszej instancji[3],
  • piłkarz może działać jako podatnik VAT, gdyż pomimo że nie ponosi odpowiedzialności materialnej wobec osób trzecich za wykonywane czynności, to ponosi odpowiedzialność „sportową” za prezentowaną formę i wyniki zespołu. Pośrednio wiąże się to także z ryzykiem ekonomicznym, gdyż jeśli piłkarz będzie grać słabo, to może np. zostać pozbawiony premii.

W mojej ocenie, pierwsze z powyższych stwierdzeń NSA zasługuje na aprobatę. Uznanie, że odpowiedzialność zawodników wobec osób trzecich powinna podlegać ocenie stricte z punktu widzenia wykonywanej przez nich usługi, jest według mnie jak najbardziej uzasadnione z racjonalnego punktu widzenia.

Druga z przedstawionych tez budzi kontrowersje[4]. Moim zdaniem:

  • Piłkarz nie ponosi żadnej odpowiedzialności wobec osób trzecich – wydaje się, że żadnej osobie trzeciej nie przysługuje bowiem roszczenie, jeżeli zawodnik rozegra słaby mecz.
  • Odwołanie się do odpowiedzialności „sportowej” jest kontrowersyjne. Przecież każdy pracownik ponosi jakąś odpowiedzialność „moralną” wobec osób trzecich za efekty wykonywanej pracy. Ale czy ma to prowadzić do wniosku, że każdy pracownik jest samodzielnym przedsiębiorcą? Czy o taką odpowiedzialność chodzi w przepisie?
  • Argument, że słaba gra piłkarza może mieć dla niego skutki ekonomiczne także nie przekonuje. Przecież, jeżeli przykładowo pracownik będzie źle wykonywał swoje obowiązki to także może zostać pozbawiony premii a nawet zwolniony. Czy oznacza to, że taka osoba jest samodzielnym przedsiębiorcą?

W praktyce orzeczenie NSA oznacza, że w pewnych sytuacjach piłkarze mogą wykonywać działalność gospodarczą, podlegająca opodatkowaniu VAT. Przy czym, jak zaznaczył NSA w końcowej części ustnego uzasadnienia, orzeczenie zostało wydane w precedensowej sprawie (zarówno na gruncie orzecznictwa krajowego jak i europejskiego) a każdorazowa sprawa tego typu powinna być analizowana ad casum. Co za tym idzie, nie należy z góry uznawać, że każdy piłkarz zawierający umowę z klubem sportowym prowadzi działalność gospodarczą. Ocena ewentualnego spełnienia ustawowych przesłanek w tym zakresie powinna zostać poprzedzona wnikliwą analizą kontraktu i regulaminów rozgrywek.

[1] Wyrok NSA z 25.10.2017 r., sygn. I FSK 80/16, na podstawie ustnego uzasadnienia.

[2] Stosownie do art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, nie jest podatnikiem VAT osoba otrzymująca przychody z działalności wykonywanej osobiście z tytułu m.in. uprawiania sportu jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoba ta jest związana ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do:

  • warunków wykonywania tych czynności,
  • wynagrodzenia i
  • odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Z uwagi na fakt, że co do zasady umowy pomiędzy zleceniodawcami a osobami fizycznymi określają warunki wykonywania czynności i wysokość wynagrodzenia, to właśnie kwestia odpowiedzialności zlecającego wobec osób trzecich ma kluczowe znaczenie dla ustalenia czy dana osoba działa jako podatnik VAT.

[3] Innymi słowy – fakt, że to klub ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za zorganizowanie zawodów sportowych nie oznacza, że piłkarz nie jest podatnikiem VAT.

[4] Wyrok spotkał się już z polemiką w prasie.