26 lutego 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny (dalej: NSA) podjął tzw. „uchwałę siódemkową” w sprawie właściwości miejscowej organu odwoławczego od decyzji dyrektora UKS dla podmiotu zagranicznego (sygn. akt I FPS 6/17). Zdaniem NSA, jeżeli w dniu rozpoczęcia postępowania kontrolnego podmiot ten miał w Polsce status podatnika VAT, to nawet jeśli przestał nim być przed zakończeniem postępowania kontrolnego, właściwość tę należy ustalać z uwzględnieniem jego siedziby.

Sprawa dotyczyła portugalskiej spółki budowlanej, wobec której w 2014 r. Dyrektor UKS wszczął postępowanie kontrolne w zakresie prawidłowości rozliczeń VAT. Siedziba Spółki znajdowała się za granicą, jednak w dniu rozpoczęcia postępowania kontrolnego była ona zarejestrowana w Polsce jako podatnik VAT.

W wyniku postępowania kontrolnego, organ podatkowy stwierdził nieprawidłowość rozliczeń Spółki, która jednak odwołała się decyzji Dyrektora UKS, a następnie niekorzystne dla siebie rozstrzygnięcie organu odwoławczego zaskarżyła do WSA w Warszawie. Po tym, jak ten ostatni oddalił jej skargę[1], Spółka zwróciła się do NSA – ten zaś, z uwagi na wyłaniające się na tle rozpoznawanej sprawy zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, postanowił przedstawić je do rozpoznania składowi siedmiu sędziów tego sądu.

Problematyczny przepis

Pytanie dotyczyło prawidłowej wykładni przepisu art. 26 ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej, który w stanie prawnym sprzed wprowadzenia Krajowej Administracji Skarbowej określał właściwość organów odwoławczych dla odwołań od decyzji kończących postępowania kontrolne.

Jak wskazał NSA, ww. przepis sprawiał trudności również przed 2010 r. – tj. zanim jeszcze uchwalono nowelizację mającą na celu doprecyzowanie jego treści. Dopiero bowiem w drodze ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r.[2] przepis ten uzyskał brzmienie, jakie miało zastosowanie w sprawie. I tak, w świetle przepisu art. 26 ust. 1 ustawy o kontroli skarbowej, od decyzji kończącej postępowanie kontrolne wydanej przez dyrektora UKS odwołanie służyło zasadniczo do dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej właściwego dla kontrolowanego w dniu zakończenia postępowania kontrolnego. Jedynie wyjątkowo, jeżeli nie można było ustalić właściwego organu odwoławczego, odwołanie służyło do dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej właściwego ze względu na siedzibę UKS, którego dyrektor wydał decyzję.

NSA rozwiewa wątpliwości

W rozpatrywanej sprawie w momencie rozpoczęcia postępowania kontrolnego Spółka była zarejestrowana w Polsce jako podatnik VAT, natomiast przed jego zakończeniem status ten utraciła. Pozornie więc niemożliwe było zastosowanie reguły wyrażonej w zdaniu pierwszym analizowanego przepisu. W takiej jednak sytuacji, zdaniem NSA, właściwym organem odwoławczym powinien być ten dyrektor izby skarbowej, który rozpatrywałby odwołanie od decyzji, która w I instancji mogłaby być wydana przez naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla tego podatnika.

Należy przypomnieć, że w sprawach z zakresu VAT zgodnie z treścią przepisu art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT, naczelnikiem urzędu skarbowego właściwym dla podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej w Polsce jest Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście. To z uwzględnieniem tego organu podatkowego należy więc ustalać właściwość organu odwoławczego.

Jak wskazał przy tym NSA, nie ma znaczenia, że w dniu zakończenia postępowania kontrolnego Spółka nie miała już statusu podatnika VAT w Polsce, bowiem za kryterium decydujące o właściwości organu odwoławczego od decyzji Dyrektora UKS nadal należało uznać jej siedzibę.

[1] Wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 czerwca 2015 r. sygn. akt III SA/Wa 222/15

[2] Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2010 r., nr 127, poz. 858.