Już trzykrotnie przybliżaliśmy temat nieodpłatnych świadczeń  („Odpłatne czy nieodpłatne oto jest pytanie”, „Odpłatne czy nieodpłatne, oto jest pytanie – odsłona druga” oraz „Odpłatne czy nieodpłatne, oto jest pytanie – członkowie RN”). Tym razem przytaczamy wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 21 czerwca 2016 r. (III SA/Rz 386/16) dotyczący ustanowienia hipoteki bez wynagrodzenia.

Upraszczając zawiły stan faktyczny, sprawa dotyczyła wniosku o interpretację, czy hipoteka umowna kaucyjna na nieruchomości spółki zależnej ustanowiona na rzecz dostawcy gazu do spółki dominującej z tytułu umowy kompleksowej dostawy paliwa gazowego, stanowi nieodpłatne świadczenie spółki zależnej dla spółki dominującej w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: Ustawa o CIT).

Stanowisko spółki twierdzącej, że nie jest to nieodpłatne świadczenie zostało uznane za nieprawidłowe. W uzasadnieniu organ wskazał, iż:

    • „Ustawa o CIT nie definiuje pojęcia nieodpłatnego świadczenia, jednak w orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowała się linia orzecznicza, zgodnie z którą pojęcie to ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.”
    • „Nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu.”
    • „Nieodpłatne świadczenie zawsze musi mieć charakter jednostronny.”
    • „(…) zasadniczo nieodpłatne zabezpieczenie wierzytelności w formie hipoteki nie jest zdarzeniem obojętnym gospodarczo zarówno dla podmiotu udzielającego zabezpieczenia, jak i podmiotu, którego zobowiązanie jest hipoteką zabezpieczane. Udzielenie zabezpieczenia w formie hipoteki skutkuje przyjęciem finansowego ryzyka niewywiązania się dłużnika ze swojego zobowiązania względem wierzyciela. Ryzyko to posiada określoną wartość, tj. cenę, którą uzyskujący zabezpieczenie w normalnych warunkach rynkowych musiałby zapłacić.”
    • „Gotowość spłaty zobowiązań spółki posiada swoją wartość, o czym najlepiej świadczy fakt, że istnieją instytucje finansowe, które świadczą odpłatnie tego typu usługi. Skoro, w praktyce uzyskanie zabezpieczenia spłaty wierzytelności stanowi odpłatną usługę finansową instytucji finansowych, uzyskanie takiego zabezpieczenia bez wynagrodzenia stanowi przychód po stronie otrzymującego.”

„Bez znaczenia dla stosowania ww. przepisu pozostaje okoliczność, że poręczenie nie zostało zrealizowane, jak również, czy konieczność jego ustanowienia wynikała z umowy zawartej przez spółkę z dostawcą gazu (spółką Y). Sama gotowość do spłaty zobowiązań spółki zabezpieczona wpisem do hipoteki, stanowi nieodpłatne świadczenie na rzecz spółki.”

Na powyższą interpretację spółka wniosła skargę do WSA w Rzeszowie. Rozpoznając sprawę WSA w Rzeszowie przychylił się do stanowiska organu podatkowego i oddalił skargę. W uzasadnieniu ustnym WSA wskazał, że „udzielenie spółce zabezpieczenia w formie hipoteki stanowi nieodpłatne świadczenie i ta kwestia co do zasady nie budzi wątpliwości”.

Powyższy wyrok jest zgodny z interpretacją ogólną Ministerstwa Finansów (nr DD5/033/2/DZQ/2012/DD-134) z dnia 11 maja 2012 r. w zakresie powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w sytuacji udzielenia przez wspólnika spółki kapitałowej nieodpłatnego poręczenia w celu zabezpieczenia kredytu zaciągniętego przez tę spółkę. W interpretacji wskazano, że „co do zasady, udzielenie spółce kapitałowej nieodpłatnego poręczenia przez jej udziałowca bądź akcjonariusza (podmiot powiązany) stanowi dla tej spółki nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz skutkuje powstaniem przychodu z tego tytułu. Bez znaczenia dla stosowania ww. przepisu pozostaje okoliczność nieprowadzenia przez poręczyciela profesjonalnej działalności w zakresie świadczenia tego rodzaju usług finansowych”.

Źródło:
•    Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 21 czerwca 2016 r. ( III SA/Rz 386/16).
•    Interpretacja ogólna Ministerstwa Finansów (nr DD5/033/2/DZQ/2012/DD-134) z dnia 11 maja 2012 r.

Interesuje Cię ten temat? Skontaktuj się z autorem artykułu.

Więcej informacji na temat cen transferowych na cenytransferowe.taxand.pl.