Artykuł 43 ust. 13 ustawy o VAT został nieprawidłowo implementowany do polskiego porządku prawnego. Krajowy ustawodawca wprowadzając od 1 stycznia 2011 r. art. 43 ust. 13 ustawy o VAT uprzedził ustawodawcę wspólnotowego i wprowadził przepis na podstawie projektu zmian przepisu unijnego, która to zmiana ostatecznie nie weszła w życie. W rezultacie nie ma możliwości zastosowania prowspólnotowej wykładni tego przepisu, a podatnik ma możliwość powoływania się na przepis krajowy, który jest dla niego korzystny – wyjaśnił NSA (wyrok o sygn. akt I FSK 1643/13).

W analizowanej przez sąd sprawie podatnik prowadzi firmę, której przedmiotem jest działalność związana z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat. W ramach umów ubezpieczenia zawieranych z ubezpieczycielem w przypadku wystąpienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem wykonuje na podstawie udzielonych zleceń i pełnomocnictw w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela czynności w zakresie likwidacji powstałych szkód, tj.: weryfikuje stan przedmiotu szkody; zbiera i przekazuje ubezpieczycielowi dokumentację potwierdzającą fakt powstania szkody; bada zgodność danych podanych we wniosku; na miejscu zdarzenia ustala okoliczności i skutki zdarzenia ubezpieczeniowego istotne z punktu widzenia umowy ubezpieczeniowej; opisuje zakres uszkodzeń; sporządza dokumentację fotograficzną oraz ustala wysokość i rozmiar szkód oraz odszkodowań i innych świadczeń należnych ubezpieczonym i poszkodowanym. Za wykonywane czynności podatnik otrzymuje wynagrodzenie ryczałtowe od każdego zlecenia. Przedsiębiorca chciał wiedzieć, czy od 1 stycznia 2011 r. usługa pomocnicza do usługi ubezpieczeniowej stanowiąca element usługi ubezpieczeniowej podlega zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 13 w zw. z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług jako związana z likwidacją zaistniałej szkody.

Sąd I instancji (WSA w Lublinie, wyrok o sygn. akt I SA/Lu 307/13) zajął w tej sprawie stanowisko zgodne z utrwalonym już orzecznictwem NSA, zapoczątkowanym wyrokiem z 8 maja 2012 r. (sygn. akt I FSK 268/12). We wszystkich tych wyrokach NSA podnosił, że art. 43 ust. 13 ustawy o VAT stanowi nieprawidłową implementację przepisów Dyrektywy 112. Polski ustawodawca przyjmując od 1 stycznia 2011 r. art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, uprzedził ustawodawcę wspólnotowego i wprowadził przepis na podstawie projektu zmian przepisu unijnego, która to zmiana ostatecznie nie weszła w życie. W rezultacie nie ma możliwości zastosowania w tej kwestii prowspólnotowej wykładni, a podatnik ma możliwość powoływania się na przepis krajowy, który jest dla niego korzystny.

W ocenie NSA nie zachodziła potrzeba skierowania pytania prejudycjalnego do Trybunału Sprawiedliwości UE, o które zwrócił się minister finansów. TSUE zajmował się podobną kwestią w wyroku z 20 listopada 2003 r. w sprawie C-8/01 (Assurandør-Societetet). Wówczas Trybunał analizował na tle bardzo zbliżonego stanu faktycznego, czy przedmiotowe usługi na podstawie VI Dyrektywy są objęte zwolnieniem, w sytuacji kiedy są wykonywane przez podmiot inny niż ubezpieczyciel. Trybunał wskazał, że definicja usługi ubezpieczeniowej w rozumieniu VI Dyrektywy obejmuje także usługi świadczone przez podatnika niebędącego ubezpieczycielem, lecz jedynie organizującego nabycie takich usług dla swoich klientów. Dla identyfikacji usługi jako ubezpieczeniowej istotny jest związek umowny między osobą korzystającą z usługi i ubezpieczycielem.

Omawiane orzeczenie jest korzystne dla podmiotów działających w branży zajmującej się likwidacją szkód. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą takie usługi korzystają ze zwolnienia od opodatkowania VAT.