Bez względu na to, jak dobrze orientujemy się w metodach wyceny aktywów niematerialnych i regulacjach dotyczących praw własności intelektualnej, ich wycena z reguły będzie problematyczna – szczególnie w przypadku aktywów na początkowym etapie komercjalizacji lub wcześniejszym.

Typowe błędy w wycenie IP

Pierwsze grupa błędów, które pojawiają się przy wycenie aktywów niematerialnych to błędy na etapie pierwszego podejścia do projektu i spojrzenia „z lotu ptaka” na przedmiot wyceny. Wśród nich znajdziemy między innymi błędny dobór metodologii wyceny, błędne określenie charakteru przedmiotu wyceny i nieodpowiednią ocenę sytuacji prawnej przedmiotu wyceny.

Z drugiej strony jest szereg błędów metodologicznych, jakie można popełnić przy stosowaniu poszczególnych metod wyceny.

Podejście do wyceny IP

Najczęściej myślenie o metodzie wyceny aktywa niematerialnego zaczyna się od metod dochodowych. Warto w tym podejściu pamiętać o metodach kosztowych, jako pewnym punkcie odniesienia dla wyceny dochodowej oraz o charakterze wycenianego aktywa – rozróżnieniu na aktywa kluczowe (primary) i pozostałe (secondary), które będzie miało znaczenie dla doboru metody dochodowej.

Oczywiście jeżeli istnieje rynek porównywalnych aktywów warto odnieść wartość z wyceny dochodowej do wartości w metodzie porównawczej – z reguły jednak jedynym odniesieniem do rynku będzie analiza rynkowego poziomu stawki opłat licencyjnych.

Ocena sytuacji prawnej

O wpływie aspektów własnościowych na wycenę aktywa niematerialnego wspomniałem już w poprzednim artykule. Zakres elementów sytuacji prawnej praw własności intelektualnej, które wpływają na ich wartość, jest jeszcze szerszy. Obejmuje również m. in. podstawową weryfikację ochrony prawnej danego aktywa, a także szersze spojrzenie z perspektywy podobnych aktywów niematerialnych posiadanych przez właściciela oraz jego planów odnośnie do wykorzystania pozostałych aktywów.

Ponadto istotne jest określenie, jakie jest miejsce przedmiotu wyceny w „rodzinie” aktywów niematerialnych, jeżeli taka występuje – czy mamy do czynienia z aktywem „parasolowym”? Czy nie bierzemy pod uwagę przepływów dla całej rodziny aktywów i nie aplikujemy ich jedynie do jednego lub części aktywów, które powinny podlegać wycenie?

Wyceny dóbr niematerialnych nie ułatwiają także nowe regulacje związane z cenami transferowymi wynikające z Działania 8-10 BEPS – szerzej na ten temat w poprzednim artykule dotyczącym tematyki wyceny aktywów niematerialnych.

Podsumowanie

Szersze spojrzenie na wyceniane aktywo niematerialne i jego otoczenie pozwala z jednej strony na uwzględnienie pewnych istotnych aspektów jego sytuacji prawnej, ale także zastosowanie odpowiedniej metody wyceny i założeń w ramach tej metody. Przy tym wszystkim trzeba ostatecznie pamiętać o materialności.