W przypadku stwierdzenia otrzymania w danej przesyłce faktycznie większej ilości towarów w stosunku do zadeklarowanej w zgłoszeniu celnym, nie ma możliwości wnioskowania o sprostowanie zgłoszenia celnego i koniecznym jest złożenie nowego zgłoszenia celnego w stosunku do nadwyżkowej ilości a niezgłoszone towary mogą zostać potraktowane jako usunięte spod dozoru celnego i na przedsiębiorcy mogą ciążyć z tego tytułu sankcje przewidziane w prawie krajowym.

Powyższa konkluzja wynika z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 8 czerwca 2023 r. w sprawie o sygn. C‑640/21 (SC Zes Zollner Electronic SRL).

Stan faktyczny

Sprawa dotyczyła rumuńskiego przedsiębiorstwa, które otrzymało od swojego kontrahenta podwójną ilość towarów (elektronicznych układów scalonych), udokumentowaną dwiema odrębnymi fakturami na takie same ilości i wartości, z czego jedynie jedna z faktur została dołączona do przesyłki i w konsekwencji druga z faktur a wraz z nią odpowiednia ilość towarów nie zostały wykazane w zgłoszeniu dokonanym wobec organów celnych. Niezwłocznie po wykryciu tego faktu, rumuńska spółka złożyła wniosek o sprostowanie stwierdzonej nieprawidłowości poprzez wydanie przez organy celne decyzji w sprawie uregulowania sytuacji i obliczenia związanych z tym zobowiązań celnych.

Regionalna dyrekcja celna nałożyła na spółkę grzywnę za usunięcie spod kontroli celnej 5000 części elektronicznych układów scalonych oraz obowiązek zapłaty kwoty równej wartości celnej tych towarów, powiększonej o należności celne przywozowe i inne wymagalne należności.

Pytania prejudycjalne

Sprawa dotarła do sądu apelacyjnego, który zdecydował się wystąpić do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

  1. Czy art. 173 lub 174 [unijnego kodeksu celnego] ma zastosowanie, w przypadku gdy [odbiorca towarów] zauważy różnicę ilościową w postaci nadwyżki w porównaniu z tą wskazaną w pierwotnym zgłoszeniu celnym?
  2. Czy wyrażenie „towary inne niż te, których dotyczyło pierwotnie [zgłoszenie celne]” w rozumieniu art. 173 [unijnego kodeksu celnego], odnosi się do towarów, które różnią się pod względem ilości lub jakości albo pod tymi dwoma względami?
  3. W przypadku stwierdzenia różnicy ilościowej polegającej na nadwyżce w stosunku do towarów wskazanych w zgłoszeniu celnym – czy na podstawie [unijnego kodeksu celnego] [odbiorcy towarów] przysługuje środek proceduralny, który pozwoliłby mu na skorygowanie błędów bez ponoszenia sankcji administracyjnych lub karnych?

Przepisy mające zastosowanie w sprawie

Zgodnie z art. 173 Unijnego Kodeksu Celnego (UKC), dotyczącego sprostowania zgłoszenia celnego:

  1. Zgłaszający, na wniosek, za zgodą organu celnego, może po przyjęciu zgłoszenia celnego sprostować jedną lub kilka jego danych. Sprostowanie nie może powodować, że zgłoszenie celne będzie dotyczyć towarów innych niż te, których dotyczyło pierwotnie.
  2. Sprostowanie nie jest możliwe, jeżeli wnioskowano o nie po tym, jak organy celne:
    • poinformowały zgłaszającego o zamiarze przeprowadzenia rewizji towarów;
    • stwierdziły nieprawidłowość danych zawartych w zgłoszeniu celnym;
    • zwolniły towary.
  3. Na wniosek zgłaszającego, w terminie trzech lat od daty przyjęcia zgłoszenia celnego, można wyrazić zgodę na sprostowanie zgłoszenia celnego po zwolnieniu towarów, co umożliwi zgłaszającemu spełnienie obowiązków wynikających z objęcia towarów daną procedurą celną.

Z kolei zgodnie z art. 174 UKC, dotyczącego unieważnienia zgłoszenia celnego:

  1. Na wniosek zgłaszającego organy celne unieważniają przyjęte zgłoszenie celne w następujących przypadkach, jeżeli mają pewność, że:
    • towary zostaną niezwłocznie objęte inną procedurą celną;
    • ze względu na szczególne okoliczności objęcie towarów procedurą celną, do której zostały zgłoszone, nie jest już uzasadnione.

Jeżeli jednak organy celne poinformowały zgłaszającego o zamiarze przeprowadzenia rewizji towarów, wniosek o unieważnienie zgłoszenia celnego nie zostaje przyjęty przed przeprowadzeniem takiej rewizji.

  1. Jeżeli nie przewidziano inaczej zgłoszenia celnego nie unieważnia się po zwolnieniu towarów.

Opinia Rzecznika Generalnego

Rzecznik Generalny w opinii wydanej w niniejszej sprawie stwierdził, że art. 173 UKC, w pewnych okolicznościach, zezwala na zmianę zgłoszenia celnego po zwolnieniu towarów w celu uwzględnienia ilości towarów przekraczającej towary pierwotnie zgłoszone, jednocześnie stając na stanowisku, że nadwyżka ilości tych samych towarów nie mieści się w pojęciu "towarów innych niż te”, które obejmowało pierwotne zgłoszenie celne w rozumieniu art. 173 UKC na co wskazuje logiczna wykładnia tekstu Kodeksu.

Według Rzecznika, art. 174 UKC wyklucza unieważnienie zgłoszenia celnego po zwolnieniu, w przypadku gdy nadwyżkowa ilość towarów nie została wpisana w pierwotnym zgłoszeniu celnym. Przypadki, w których dopuszcza się takie unieważnienie zostały ściśle przewidziane w art. 148 UKC, a zdaniem Rzecznika w przedmiotowej sprawie nie zachodzi żadna z nich. Co więcej, nie należy art. 174 UKC traktować jako alternatywy do art. 173 UKC, mającego jedynie pozwolić na uniknięcie dotkliwych sankcji.

Co do ostatniego pytania prejudycjalnego Rzecznik wskazał, że karanie zgłaszających w takim przypadku jak w niniejszej sprawie (w przypadku, gdy podmiot niezwłocznie, w własnej woli wniósł o sprostowanie zgłoszenia), gdy brak jest ryzyka nadużycia finansowego, jest przeciwskuteczne i nie odpowiada zasadzie proporcjonalności ustanowionej w art. 42 UKC i w art. 49 ust. 3 Karty Praw Podstawowych. Zdaniem Rzecznika nakładanie sankcji w takich sytuacjach mogłoby doprowadzić do zniechęcania podmiotów zgłaszających do wnioskowania do uregulowania ich sytuacji i powodować w praktyce ukrywanie nadwyżek towarów, które omyłkowo nie zostały zgłoszone.

Stanowisko TSUE

Trybunał nie zgodził się z Rzecznikiem co do sposobu rozumienia pojęcia „towarów innych niż te, których [zgłoszenie] dotyczyło pierwotnie” i stwierdził, że definicja ta obejmuje również sytuacje nadwyżkowej ilości towarów. Tym samym sprostowanie zgłoszenia celnego w przypadku ujawnienia  nadwyżki towarów w stosunku do towarów wykazanych w zgłoszeniu celnym nie jest w ocenie TSUE możliwe. Co do art. 174 UKC Trybunał uznał (w zgodzie ze stanowiskiem Rzecznika), że organy celne nie mogą dokonać unieważnienia zgłoszenia celnego po zwolnieniu towarów.

Trybunał stwierdził również, że w przypadku takim jak w niniejszej sprawie podmiot zgłaszający obowiązany jest do dokonania nowego zgłoszenia w odniesieniu do nadwyżkowej ilości towarów. Jednocześnie odpowiednie organy krajowe mogą zastosować sankcje krajowe zgodnie z art. 42 UKC, jednak powinny one uwzględnić wszystkie istotne elementy, m.in. dobrą wiarę zgłaszającego, w celu zapewnienia, by sankcje te były skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Wyrok C-640/21 przynosi istotne wyjaśnienia dotyczące postępowania w przypadku zidentyfikowania otrzymania nadwyżkowej ilości towarów względem tej wykazanej w zgłoszeniu celnym.

W takiej sytuacji, zgodnie z niniejszym orzeczeniem, właściwym jest dokonanie nowego zgłoszenia celnego, a nie wnioskowanie o jego sprostowanie lub unieważnienie. Podmiot zgłaszający musi się jednak liczyć z ewentualnymi sankcjami na gruncie prawa krajowego w związku z takim „spóźnionym” zgłoszeniem. Niezgłoszone towary są bowiem traktowane jako towary usunięte spod dozoru celnego, a w prawie polskim w takich sytuacjach przewidziana została m.in. odpowiedzialność na gruncie KKS.