Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz niektórych innych ustaw pojawił się 30 sierpnia 2024 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Celem projektowanej ustawy jest:  

  • zagwarantowanie prawidłowego działania mechanizmu CBAM w ramach polskiego porządku prawnego w okresie przejściowym trwającym od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r. oraz 
  • określenie zasad przyznawania, odmowy przyznania oraz cofnięcia statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM – mających obowiązywać od 31 grudnia 2024 r. Status ten odnosi się do okresu docelowego, zaczynającym się od 1 stycznia 2026 r. 

(Dalsza część artykułu pod materiałem wideo)

Zobacz film: Raportowanie CBAM

Raportowanie CBAM to nowy obowiązek wynikający z unijnych regulacji środowiskowych. Zapraszamy na film, w którym tłumaczymy, kogo ten obowiązek dotyczy i jak powinien być realizowany przez przedsiębiorców.

Organy odpowiedzialne za mechanizm CBAM w Polsce

Jednym z głównych punktów projektu ustawy jest określenie organów właściwych ds. CBAM. Przede wszystkim organem odpowiedzialnym za mechanizm CBAM będzie Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Do jego zadań ma należeć przede wszystkim: 

  • Weryfikacja kwartalnych sprawozdań CBAM w czasie trwania okresu przejściowego; 
  • Przeprowadzanie korekt w przypadku, gdy sprawozdanie CBAM zostanie niezłożone w terminie lub zostanie złożone nieprawidłowo; 
  • Wymierzanie administracyjnych kar pieniężnych na podmioty, które nie wywiązały się z obowiązku złożenia sprawozdania CBAM w terminie lub dokonały tego w sposób nieprawidłowy. 

Organem, który będzie wspierał KOBiZE w zadaniach związanych z CBAM będzie Krajowa Administracja Skarbowa. KOBiZE w przypadku m.in. rozpatrywania wniosków czy udzielania wyjaśnień będzie musiał zasięgnąć opinii Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Opinia ta będzie musiała zostać wydana w ciągu 14 dni od otrzymania wniosku. Należy również podkreślić, iż KOBiZE może odstąpić od zasięgania opinii w sytuacji, gdy: 

  • W podobnej lub tożsamej sprawie została już wydana opinia; 
  • Interpretacja przepisów nie nasuwa istotnych wątpliwości. 

W tym miejscu należy zaznaczyć, iż w zakresie przepisów dotyczących CBAM zastosowania nie będą miały przepisy dotyczące wnioskowania o interpretację indywidualną wynikającą z art. 34 Prawa przedsiębiorców. Bazując na uzasadnieniu do projektu ustawy, wynika to z tego, iż CBAM w ujęciu prawnym nie stanowi podatku, opłaty lub też innej daniny publicznej. 

W zakresie przyznawania statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM organem odpowiedzialnym będzie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej. 

Należy również podkreślić, iż zarówno w kwestii postępowania egzekucyjnego, jak i pełnienia funkcji wierzyciela w odniesieniu do kar przewidzianych przez projekt ustawy właściwy będzie Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego w Szczecinie. 

PUESC jako platforma do zarządzania CBAM

Platforma Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC) ma pełnić funkcję systemu zarządzania zarówno uprawnieniami, jak również tożsamością użytkowników objętych mechanizmem CBAM. W celu uzyskania dostępu do rejestru przejściowego CBAM niezbędnym będzie uzyskanie uwierzytelnienia oraz weryfikacji na platformie PUESC – bez tego niemożliwym będzie dokonywanie czynności w ramach rejestru. 

Kary pieniężne oraz należyta staranność

Projekt ustawy odnosi się również do kwestii kar pieniężnych – których zasady są określone w rozporządzeniu wykonawczym CBAM. W przypadku nałożenia na importera w drodze decyzji administracyjnej kary (dotyczącej okresu przejściowego CBAM), będzie ona liczona na podstawie iloczynu liczby ton niezgłoszonych emisji oraz stawki kary – wynoszącej od 10 do 50 euro na tonę. W związku z tym, iż przepisy z Kodeksu postępowania administracyjnego nie znajdą tu zastosowania, organem właściwym do którego będzie przysługiwało odwołanie w zakresie nałożonej kary będzie Minister właściwy ds. Klimatu. 

W przypadku, gdy importer wykaże, iż podjął niezbędne działania do złożenia lub skorygowania sprawozdania CBAM, postępowanie dotyczące nałożenia karty nie zostanie wszczęte lub zostanie umorzone w sytuacji, gdy zostało już wszczęte. 

W uzasadnieniu do ustawy, możemy wyczytać, iż przesłankę podjęcia niezbędnych działań należy rozumieć jako zbliżoną do należytej staranności – polegającej na wykazaniu, iż pomimo ustalonego wzorca działań nie było możliwe uniknięcie sytuacji stanowiącej naruszenie prawa.  

Z uwagi na powyższe ogromne znaczenie ma wprowadzenie odpowiednich wewnętrznych procedur w zakresie CBAM. Jeśli takie już istnieją, warto dokonać rewizji aktualnych procesów. Ma to szczególne znaczenie teraz, zwłaszcza w kontekście: 

  • obowiązku składania raportu kwartalnego CBAM przy wykorzystaniu danych rzeczywistych, których możemy nie otrzymać lub nie mieć możliwości weryfikacji ich prawidłowości; 
  • perspektywy wprowadzenia polskich regulacji CBAM. 

Posiadanie mądrze zorganizowanego procesu CBAM, odzwierciedlonego w postaci wewnętrznej procedury, z pewnością obniży ryzyko nałożenia kary w przypadku błędów lub braków w raporcie kwartalnym CBAM. Powtarzające się naruszenia przepisów CBAM mogą uniemożliwić uzyskanie statusu upoważnionego zgłaszającego, co poskutkuje brakiem możliwości importu towarów objętych CBAM.

Status upoważnionego zgłaszającego CBAM

Według aktualnego projektu ustawy, organem odpowiednim zarówno do przyznawania, jak również ewentualnego cofnięcia statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM będzie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej. 

Dyrektor w ramach decyzji o nadaniu lub cofnięciu statusu upoważnionego zgłaszającego CBAM będzie zobowiązany do poinformowania Komisji Nadzoru Finansowego, jak również KOBiZE odnośnie swoich decyzji. 

Otrzymanie statusu upoważnionego zgłaszającego wiąże się ze spełnieniem określonych przesłanek związanych ze zdolnością finansową oraz operacyjną wnioskodawcy. Importerzy, aby uzyskać status upoważnionego zgłaszającego CBAM muszą spełnić następujące kryteria: 

  1. wnioskodawca nie dopuścił się poważnego naruszenia ani nie dopuszczał się powtarzających się naruszeń przepisów prawa celnego, przepisów podatkowych, przepisów dotyczących nadużyć na rynku, rozporządzenia CBAM ani aktów delegowanych i wykonawczych przyjętych na mocy rozporządzenia CBAM, a w szczególności nie był notowany za poważne przestępstwa związane z jego działalnością gospodarczą w ciągu pięciu lat poprzedzających rok złożenia wniosku; 
  2. wnioskodawca wykazuje zdolność finansową i operacyjną do wypełnienia zobowiązań wynikających z rozporządzenia CBAM – zgodnie z art. 5 ust. 5 lit. f rozporządzenia 2023/956 weryfikacja tej przesłanki może odbywać się w odniesieniu do dokumentów takich jak rachunek zysków i strat oraz bilansu za maksymalnie ostatnie trzy lata budżetowe, za które zamknięto rozliczenia; 
  3. wnioskodawca ma siedzibę w państwie członkowskim złożenia wniosku; 
  4. wnioskodawcy nadano numer EORI zgodnie z art. 9 unijnego kodeksu celnego. 

Ze względu na ilość i rodzaj kryteriów proces uzyskiwania statusu może okazać się czasochłonny -warto rozważyć wcześniejsze przygotowanie. 

W przypadku naruszenia przepisów przez podmioty posiadające status upoważnionego zgłaszającego, KOBiZE przekazuje informacje do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej. 

Przewidywany okres wejścia przepisów w życie to listopad 2024 r.  

Zapoznaj się z pełną ofertą: Doradztwo VAT