8 kwietnia 2020 r. RPP po raz drugi z rzędu w krótkim czasie (wcześniej 17 marca 2020 r.) obniżyła stopy procentowe o kolejne 50 punktów bazowych. Od dziś stopa referencyjna NBP obowiązuje na poziomie 0,50% w skali rocznej, osiągając historyczne minimum. Co to oznacza dla przedsiębiorców? Historycznie niskie maksymalne oprocentowanie pożyczek na poziomie 8% w skali roku.

Skąd ograniczenie do 8%?

Zgodnie z art. 359. § 2 oraz art. 359. § 21 Kodeksu Cywilnego (KC) maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych, a odsetki ustawowe to suma stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych. Przy obecnej stopie referencyjnej na poziomie 0,5% odsetki ustawowe to 4%, a odsetki maksymalne to 8% w skali rocznej.

Analizując dalej KC, art. 359. § 22 i § 23 mówią, że jeśli z czynności prawnej wynikają odsetki wyższe niż maksymalne stosuje się odsetki maksymalne i żadne postanowienia umowne nie mogą wyłączyć stosowania ograniczenia do odsetek maksymalnych, nawet wybór prawa obcego, pod którym obowiązuje dana czynność prawna.

Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Interpretacja przepisów KC może oznaczać, że pożyczki z których korzystają polscy przedsiębiorcy, również pożyczki zagraniczne, w tym pożyczki wewnątrzgrupowe podlegają tym ograniczeniom, tj. dla finansowań, w których umowne oprocentowanie przekracza odsetki maksymalne powinno się stosować właśnie 8%.

Czy takie oprocentowanie jest rynkowe? Podobnie jak w przypadku przepisów o safe harbour dla pożyczek, narzucony limit oprocentowania nie odzwierciedla warunków rynkowych, w szczególności ryzyka jakie może wiązać się z udzieleniem pożyczki, czy innych warunków (zabezpieczenie, podporządkowanie, okres trwania finansowania), które mają wpływ na rynkowy poziom finansowania. Ograniczenie poziomu oprocentowania do ustawowych 8% może oznaczać, że dla niektórych przedsiębiorstw i ich bardziej ryzykownych inwestycji część źródeł finansowania może stać się niedostępna, co z kolei oznacza ograniczenie swobody gospodarczej i konkurencyjności w tym zakresie.

Co niemniej istotne, organy podatkowe uznają, że odsetki od pożyczek powyżej wyznaczonego przez KC maksimum, nie powinny stanowić kosztu podatkowego. Oczywiście należy na to jeszcze nałożyć ograniczenia w odliczalności kosztów finansowania dłużnego. Natomiast podmioty, których odsetki mieszczą się w granicach wyznaczonych przez art. 15c ustawy o CIT, powinny zrewidować poziom oprocentowania swoich pożyczek w kontekście nowego, maksymalnego poziomu.