Za świąteczny prezent dla samorządów zdecydowanie należy uznać sześć prawomocnych wyroków wydanych tego samego dnia przez NSA[1] , umożliwiających odliczenie VAT w oparciu o ilość zużytej wody/odprowadzonych ścieków w odniesieniu do wydatków związanych z infrastrukturą wodno-kanalizacyjną.

Wydając uzasadnienie, NSA przypomniał wyrok z dnia 26 czerwca 2018 r. (sygn. I FSK 219/18), w którym wskazano, że przepisy ustawy o VAT nie sprzeciwiają się możliwości zastosowania innego niż wskazanego w rozporządzeniu[2] klucza alokacji dla wydatków związanych z działalnością wodno-kanalizacyjną. Jak podkreślił, zasadniczą kwestią w przedmiotowych sprawach jest to, że pomimo iż ustawodawca proponuje pewne rozwiązania w drodze aktu wykonawczego to i tak pozostawia podatnikowi prawo wyboru konkretnej metody. Wskazana kwestia jest bowiem związana z jedną z najważniejszych zasad systemu VAT, tj. zasadą neutralności VAT.

Odnosząc się do stanowiska zaprezentowanego przez WSA, NSA nie podzielił poglądu, że propozycje gmin nie opierają się na rzeczywistych, realnych i odzwierciedlających specyfikę tego rodzaju działalności przesłankach. Wręcz przeciwnie, orzekł, że są to parametry mierzalne, realne i możliwe do ujęcia w konkretny sposób. Co ciekawe, NSA podał przykład, na podstawie którego porównał obie możliwości dokonania odliczenia i podkreślił, że wzór przyjęty w rozporządzeniu ma zasadniczo „niegospodarczy” charakter. Zwrócił uwagę, że dokonując takiej kalkulacji prewspółczynnika, gminy zmuszone są uwzględnić w mianowniku wzoru ustalonego przez MF, wartość dofinansowania występującą w różnych postaciach (np. dotacje, subwencje), co w konsekwencji powoduje obniżenie jego wysokości. Tym samym, zmniejsza się zakres odliczenia podatku naliczonego. Uwzględnienie tego typu wpłat, nie odzwierciedla faktycznego charakteru przedmiotowej działalności. Działalność wodno-kanalizacyjna jest przede wszystkim związana z czynnościami opodatkowanymi gmin, a nie pozostającymi poza zakresem VAT, co sugeruje wzór z rozporządzenia.

Powyższe wydaje się tworzyć pozytywną dla samorządów linię orzeczniczą. NSA po raz kolejny uznał, że prewspółczynnik obliczony w sposób określony przez gminy opiera się na jednoznacznych i jasnych kryteriach obrazujących specyfikę działalności wodno-kanalizacyjnej. Co istotne, sąd zwrócił również uwagę na aspekt ekonomiczny w postaci obiektywnego ustalenia struktury sprzedaży, tj. proporcji między czynnościami opodatkowanymi i nieopodatkowanymi w tym obszarze. Tym samym, NSA wskazał dwa główne mankamenty prewspółczynnika określonego przez MF, które przekreślają podstawowy warunek który powinien on spełniać.

Niemniej, w naszej ocenie, pogląd prezentowany przez NSA może nieprędko wpłynąć na zmianę dotychczasowego stanowiska organów podatkowych. Jednakże, wydaje się być mocnym argumentem podczas sporu przed WSA. Pozostając przy tematyce prewspółczynników, otwarta pozostaje również kwestia ewentualnego wpływu stanowiska prezentowanego przez NSA do innych rodzajów działalności prowadzonych przez gminy. Możliwe, że tak jak w przypadku ostatniego wyroku z 10 stycznia 2019 r. (sygn. I FSK 444/18) dotyczącego odliczenia VAT od wydatków związanych z budynkiem, NSA podzieli zaprezentowany powyżej pogląd.

[1] Wyroki NSA z dnia 19 grudnia 2018 r., sygn. I FSK 1448/18, I FSK 1532/18, I FSK 794/18, I FSK 795/18, I FSK 715/18 oraz I FSK 425/18 .

[2] Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 grudnia 2015 r. w sprawie sposobu określania zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej w przypadku niektórych podatników, Dz. U. z 2015 r., poz. 2193.