Duża konkurencja widoczna niemal w każdej branży motywuje przedsiębiorców do opracowywania przeróżnych działań marketingowych, mających na celu przywiązanie obecnych klientów do firmy oraz rozszerzenie grona nowych klientów. Kreatywność podatników i ich sił „marketingowych” w zasadzie ograniczana jest jedynie budżetem przeznaczonym na promocję. Analogicznie podchodzi się do integracji pracowników – tak koniecznej w dzisiejszych czasach do utrzymania stałego, zgranego zespołu. Co do zasady przyjmuje się, że VAT w takich działaniach nie stanowi kosztu podatnika – jest dla niego neutralny.

Czy jednak nabywanie różnorodnych produktów na cele promocyjne (w tym oznaczonych logo firmy) bądź organizacja eventów (pikników, konferencji, szkoleń) bezkrytycznie mogą być traktowane jako wydatki wiążące się (pośrednio) z czynnościami opodatkowanymi podatnika? A w rezultacie – czy ponosząc wydatki na cele promocji i integracji przedsiębiorcy mogą bezpiecznie odliczać VAT?

Wbrew pozorom, odpowiedź na tak zadane pytanie nie jest ostatnio oczywista, choć reguluje ją tylko jeden, doskonale znany przepis.

Jak wskazuje art. 86 ust. 1 ustawy o VAT[1], prawo do odliczenia podatku naliczonego od poniesionych wydatków uzależnione jest od tego, czy zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. W przypadku wydatków natury marketingowej, do niedawna organy podatkowe szeroko interpretowały tak określony związek zakupów ze sprzedażą. Przykładowo, podatnik nabywający odzież służbową dla pracowników salonu z luksusowymi autami mógł odliczyć VAT od zakupu ubrań posiadających widoczne logo firmy, ponieważ taki zakup ma charakter promocyjno-reklamowy, a logowana odzież wyróżnia pracowników na tle innych osób stanowiąc „swoiste dodatkowe narzędzie do rozpowszechniania i utrwalania znajomości marki”[2]. Z kolei wydatki na organizację otwartych imprez integracyjnych dla pracowników i ich rodzin nie budziły wątpliwości pod kątem odliczenia jako przeznaczanych na „poprawę komunikacji wewnętrznej i motywacji do pracy poprzez integrowanie pracowników z firmą, umacnianie zespołu, polepszanie atmosfery pracy oraz ułatwianie wzajemnych relacji między pracownikami i w efekcie uzyskanie zwiększenia efektywności pracy i tym samym zwiększenia przychodów”[3].

Automatyzm w odliczaniu VAT nie tylko zdaniem organów podatkowych, ale i części sądów administracyjnych nie powinien być stosowany. Obecnie obserwujemy bowiem dość ciekawą zmianę w zakresie analizy zasadności poniesienia wydatku. Coraz częściej organy podatkowe oraz sądy administracyjne zwracają uwagę czy produkty i usługi nabywane przez podatnika w celach promocyjnych / integracyjnych faktycznie mogą wpłynąć na rozwój firmy. Pogłębiona analiza, obejmująca dokładne rozważania o naturze biznesu podatnika, jak i spostrzeżenia z życia codziennego prowadzić mogą do dość zaskakujących konkluzji.

Imprezy integracyjne

Piknik promujący zdrowy styl życia wśród pracowników, ich rodzin, przedstawicieli korporacji czy lokalnych emerytów i organizacji społecznych nie da prawa do odliczenia producentowi części samochodowych. Do takich wniosków doszedł NSA[4]. Zdaniem Spółki, wydarzenie będzie promować i reklamować Spółkę, jak również – szczególnie w dobie rosnącej świadomości CSR – pozytywnie wpłynie na jej wizerunek jako zaangażowanego pracodawcy, co pozwoli zintegrować pracowników i przyciągnie nowych kandydatów na pracowników. Z prezentowanym stanowiskiem nie zgodził się DIS w Katowicach uznając, iż ze względu na specyfikę produkcji Spółki jak również bardzo zróżnicowaną grupę uczestników pikniku, nawet pomimo umieszczenia logo firmy na banerach rozmieszczonych na terenie imprezy nie można uznać, iż organizacja przedmiotowej imprezy wpłynie na wysokość sprzedaży wyrobów Spółki. Spółka odwołała się do WSA w Gliwicach, który podtrzymał stanowisko organu o braku prawa do odliczenia VAT dodatkowo podkreślając, iż celem pikniku jest promowanie zdrowego stylu życia, a nie produktów Spółki, a zatem wydatki nie zostały poniesione w związku z działalnością opodatkowaną. Taką koncepcję podtrzymał NSA orzekając, iż brak wykazania przez Spółkę związku pomiędzy promowaniem zdrowego stylu życia a produkowanymi przez nią wyrobami nie pozwala na odliczenie VAT. Jednocześnie, pozytywny wpływ pikniku poprzez aspekty reklamowe, promocyjne, kreowanie pozytywnego wizerunku, na zwiększenie wydajności pracy osób zatrudnionych w Spółce i sprzedaży opodatkowanej Spółki został uznany przez NSA za „zbyt luźny”, by dać prawo do odliczenia.

Towary z logo

Sam fakt, iż na towar naniesione zostało logo Spółki to za mało, aby uznać, że działanie podatnika może mieć lub ma faktyczny i korzystny wpływ na jego działalność gospodarczą. Tak wskazał DKIS[5] w sprawie Spółki zajmującej się hurtową sprzedażą systemów do drzwi oraz akcesoriów meblowych. Spółka regularnie organizuje szkolenia dla przedstawicieli współpracujących firm podczas których prezentuje sprzedawany asortyment jak również nawiązuje nowe relacje biznesowe. Chcąc zwiększyć liczbę potencjalnych uczestników szkoleń, spółka organizuje również dodatkowe atrakcje, np. turnieje piłki nożnej oraz spływy kajakowe. W tym celu nabyła m.in. kilka sztuk kajaków oznaczonych nazwą Spółki. Kajaki mogą być również wykorzystywane podczas pracowniczych imprez integracyjnych. Co więcej, dzięki umieszczeniu logo na kajakach osoby postronne obserwujące spływ mogą dowiedzieć się o istnieniu firmy.

Organ nie zgodził się na odliczenie VAT przez Spółkę i przedstawił za swoim podejściem szereg różnorodnych argumentów. Według organu faktyczny związek pomiędzy poniesionym wydatkiem a  wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi nie występuje. Szkolenia kierowane są do obecnych klientów, a nawet jeśli pojawi się na nich ktoś, kto klientem nie jest to na zaproszenie Spółki, a zatem będzie to osoba wiedząca o istnieniu Spółki. Nie poszerza się zatem krąg odbiorców. Dodatkowo, kajak sam w sobie nie ma potencjału reklamowego mimo zamieszczonego logo – może poruszać się tylko po ograniczonym, mało uczęszczanym terenie przez jedną porę roku. Co więcej, nawet wykorzystywanie kajaków w celach integracyjnych przez pracowników nie wystarcza do odliczenia VAT – kajaki nie pozwalają na częstą integrację, a nie wszyscy pracownicy mogą być zwolennikami takiej formy rekreacji.

Przytoczone powyżej stanowiska mogą zwiastować chęć organów do bardziej dogłębnej analizy zasadności odliczania VAT od wydatków pośrednio związanych ze sprzedażą, o charakterze promocyjnym czy integracyjnym. Nie wystarczy już sama kreatywna idea – idea ta powinna móc być realizowana w praktyce i uwidaczniać się wyraźnie w przyszłej sprzedaży. Warto zatem, aby podatnicy przeanalizowali zakres swoich zakupów i byli przygotowani do uzasadnienia jak przedmiotowe transakcje faktycznie wpływają na prowadzoną przez nich działalność gospodarczą (w oparciu nie o generalne hasła, ale o bardziej szczegółowe przemyślenia dostosowane do typu prowadzonej działalności i charakteru poniesionego wydatku).

[1] Ustawa z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2433 ze zm.)
[2] Interpretacja indywidualna z 31.10.2018 r. o sygn. 0112-KDIL4.4012.411.2018.4.JK
[3] Interpretacja indywidualna z 14.05.2018 r. o sygn. 0111-KDIB3-1.4012.65.2018.2.WN
[4] Wyrok NSA z 15.11.2018 r. o sygn. I FSK 2002/16
[5] Interpretacja indywidualna z 24.01.2019 r. o sygn. 0114-KDIP1-1.4012.624.2018.4.KOM