Mające niebawem wejść w życie regulacje dotyczące klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania budzą szereg wątpliwości. Jedną z nich jest kwestia „czynności odpowiedniej”, jaką wskażą organy w sytuacji, gdy zdecydują o zastosowaniu klauzuli.

Przypomnieć należy, że zgodnie z brzmieniem klauzuli, nie wywołują skutków podatkowych czynności dokonane przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej. W takiej sytuacji, skutki podatkowe czynności określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. Przepisy wskazują wprost, że za czynność odpowiednią uznaje się taką czynność, której mógłby dokonać podmiot, jeżeli działałby rozsądnie i kierował się zgodnymi z prawem celami, innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej.

Powstaje zatem pytanie, jaką czynność organy podatkowe uznają za „odpowiednią” – wydaje się, że istnieje duże ryzyko, iż w takim przypadku będą one po prostu wskazywać tą czynność, która powoduje obowiązek zapłaty jak najwyższego podatku.

Co istotne, jeżeli podatnik przy danej czynności kierował się również innymi celami niż podatkowe, będzie on mógł w toku postępowania samodzielnie wskazać czynność odpowiednią. W takiej sytuacji, organy będą określać skutki podatkowe na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby dokonano czynności wskazanej przez podatnika – oczywiście jeżeli w ich ocenie będzie to działanie „rozsądne” i prowadzić będzie do osiągnięcia innych celów niż „osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej”. Widać więc wprost, że element uznaniowości w tym przypadku jest wyjątkowo duży.

Co zaś w sytuacji, gdy dana czynność nie była dokonana „przede wszystkim", lecz „jedynie" w celu osiągnięcia korzyści podatkowej? Organy podatkowe będą określać skutki podatkowe na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby czynności nie dokonano. Innymi słowy możliwe będzie całkowite pominięcie skutków danej czynności np. zawartej przez podatnika umowy i określenie skutków podatkowych tak, jakby do czynności nigdy nie doszło. Wydaje się zatem, że w niektórych sytuacjach podatnicy, którzy w ocenie organu kierowali się wyłącznie względami podatkowymi zostaną potraktowani „korzystniej” niż podatnicy, których czynności realizowały inne cele, którym organy określą czynność odpowiednią w miejsce czynności dokonanej przez nich.

Jak będzie wyglądało stosowanie klauzuli przez organy w praktyce, nie jest oczywiście do końca jasne. Jak w wielu przypadkach, tak i w tym, istotna będzie więc praktyka organów oraz podejście sądów administracyjnych.

Kontrola_podatkowa_Crido TaxandSprawdź nowy kanał informacyjny o kontrolach podatkowych: kontrolapodatkowa.taxand.pl