Wyrok TSUE w sprawie C-335/19 E[1] to niewątpliwie jedno z ważniejszych orzeczeń wydanych przez Trybunał w tym roku. Warto przypomnieć, że przedmiotowym wyrokiem TSUE stwierdził niezgodność określonych polskich regulacji w obszarze ulgi na złe długi z Dyrektywą VAT, o czym pisaliśmy już w jednym z wpisów na naszym blogu.

Warto podkreślić, że orzeczenie to, choć wydane w polskiej sprawie, będzie miało swoje reperkusje także wobec innych Państw Członkowskich UE (dalej jako „PCz”), w tym w szczególności wobec tych, których regulacje w przedmiotowym obszarze pozostają zbliżone do polskich. Jest to bowiem kolejny wyrok TSUE[2], odnoszący się do uprawnień PCz w kontekście art. 90 ust. 1 Dyrektywy VAT, regulującego obniżenie podstawy opodatkowania w przypadku anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub też w przypadku obniżenia ceny po dokonaniu dostawy. Kolejny wyrok, który nie tylko przybliża wykładnię wskazanego przepisu Dyrektywy VAT, ale również obrazuje jaką trudność sprawia prawidłowe ukształtowanie warunków skorzystania z obniżenia podstawy opodatkowania w przypadku niewywiązania się z płatności (w Polsce z tzw. ulgi na złe długi) przez poszczególne PCz.

Jednocześnie, omawiane orzeczenie rodzić może szereg wątpliwości w zakresie dalszego stosowania ulgi na złe długi w praktyce. Zasadnicze pytania jakie mogą się pojawić po stronie podatników planujących skorzystanie z przedmiotowej ulgi ogniskują się zapewne wokół kwestii stosowania istniejących przepisów krajowych? Czy w rozpatrywanym przypadku mówić można o tzw. bezpośrednim stosowaniu przepisów Dyrektywy VAT?

Co kryje się pod pojęciem bezpośredniego stosowania Dyrektywy VAT?

Warto przypomnieć, że podatek od wartości dodanej (ang. value added tax), na gruncie polskim jako podatek od towarów i usług, jest podatkiem zharmonizowanym w ramach UE. W konsekwencji, PCz zobowiązane pozostają generalnie do prawidłowej transpozycji Dyrektywy VAT, celem zapewnienia jednolitego stosowania prawa w obszarach przez tę Dyrektywę normowanych.

W świetle ugruntowanego orzecznictwa Trybunału[3], w przypadku nieterminowego bądź nieprawidłowego wdrożenia regulacji Dyrektywy VAT do krajowego porządku prawnego, podatnik uzyskuje uprawnienie do powoływania się na ww. regulacje w sposób bezpośredni. Przy czym, stosowanie Dyrektywy VAT wprost, możliwe jest, gdy przepisy te:

  • mają charakter bezwarunkowy oraz
  • są wystarczająco precyzyjne.

Co znamienne, prawo do powołania się na bezpośrednie przepisy Dyrektywy VAT ograniczone jest jedynie do podatnika tj. nie przysługuje co do zasady organom PCz.

Co na temat bezpośredniego stosowania Dyrektywy VAT mówi wyrok w sprawie C-335/19 E?

Tematyka bezpośredniego stosowania Dyrektywy VAT znajduje swoje odzwierciedlenie również w treści rozpatrywanego orzeczenia w sprawie C-335/19 E. Trybunał dokonując interpretacji art. 90 ust. 1 Dyrektwy VAT, w pkt 52 uzasadnienia ww. wyroku wskazał bowiem, że w sytuacji gdy podatnik, taki jak skarżący w postępowaniu, nie spełnia jedynie warunków określonych w przepisach krajowych, a które to nie są zgodne z art. 90 ust. 1 Dyrektywy VAT, może on powoływać się na przedmiotowy przepis przed sądami krajowymi w celu uzyskania obniżenia podstawy opodatkowania. Natomiast rozpatrujący spór sąd krajowy zobowiązany jest do pominięcia tych niezgodnych z Dyrektywą warunków.

Jednocześnie, w pkt 51 uzasadnienia Trybunał podkreślił, że art. 90 ust. 1 Dyrektywy VAT spełnia przesłanki do tego, by mógł być bezpośrednio skuteczny. Ponadto, w ocenie TSUE, zasada pierwszeństwa prawa Unii, oznacza, że każdy sąd krajowy orzekający w ramach swoich kompetencji jako organ PCz jest zobowiązany odstąpić od stosowania przepisu krajowego sprzecznego z bezpośrednio skutecznym przepisem prawa UE, w ramach toczącego się przed nim sporu.

Co na to fiskus?

Zakwestionowanie zgodności określonych regulacji ustawy o VAT z Dyrektywą, prowadzić będzie najprawdopodobniej do zmiany krajowych przepisów dotyczących ulgi na złe długi. Jakie brzmienie, w świetle interpretacji art. 90 Dyrektywy VAT dokonanej przez Trybunał, przyjmą przyszłe regulacje? Na odpowiedź w rozpatrywanym zakresie musimy jeszcze niestety poczekać.

Jednak już teraz, wydaje się, że przedmiotowe orzeczenie posłużyć może podatnikom jako środek do realizacji ich uprawnień w oparciu o przepisy Dyrektwy VAT. Pytaniem pozostaje natomiast, jak wskazane podejście, w szczególności w początkowym okresie, przyjmowane będzie przez organy podatkowe? Podkreślić należy bowiem, że poza zakwestionowanymi przez TSUE warunkami, ustawa o VAT uzależnia aktualnie skorzystanie z ulgi na złe długi od spełniania także innych, nieanalizowanych przez Trybunał przesłanek.

Wydaje się również, że wiele wątpliwości w obszarze ulgi na złe długi, na które odpowiedzi nie udziela wprost rozpatrywany wyrok TSUE, rozwiać mogą polskie sądy administracyjne, których przyszłe orzeczenia w zakresie stosowania ww. ulgi, wydawane będą już w kontekście wykładni prezentowanej w ww. wyroku.

Pewne pozostaje natomiast, że wyrok w sprawie C- 335/19 E, jak i dalsze pytania związane z jego stosowaniem w praktyce, stanowić będą aktualny temat dyskusji w najbliższych miesiącach.

WARTO DOCZYTAĆ:

Polska ulga za złe długi niezgodna z Dyrektywą VAT

[1] Wyrok TSUE z 15 października 2020 w sprawie C-335/19 E. sp. z o.o. sp. k.

[2] Przykładowo: C-337/13 Almos Agrárkülkereskedelmi kft, C- 672/17 Tratave czy C-127/18 A–PACK CZ s.r.o.

[3] Przykładowo: C-337/13 Almos Agrárkülkereskedelmi kft