Zakończone wczoraj w Brukseli negocjacje przejdą do historii. Oprócz Wieloletnich Ram Finansowych 2021-2027 liderzy państw członkowskich negocjowali utworzony z inicjatywy Niemiec i Francji Fundusz Ożywienia Gospodarczego #NextGenerationEU. Zamożne kraje UE, takie jak Holandia, Dania, Szwecja, Austria, a także Finlandia, jako płatnicy netto do budżetu UE, broniły się przed dodatkowymi obciążeniami. Osiągnięty kompromis to budżet funduszu o wartości 750 mld EUR, z czego 390 mln EUR zostanie rozdystrybuowane w formie dotacji, a 360 mld EUR w formie pożyczek. Wynegocjowana, większa niż wstępnie zakładano, kwota funduszu w formie pożyczek powoduje mniejsze przyszłe obciążenia dla płatników netto. Fundusz Ożywienia Gospodarczego ma być realizowany w latach 2021-2023, a wydatkowanie do 31 grudnia 2026 r., co jest dobrą wiadomością, ponieważ niewątpliwie te pieniądze powinny trafić na rynek jak najszybciej. Warto jednak zwrócić uwagę, iż klucz alokacji środków z Funduszu Ożywienia Gospodarczego został zmieniony i zostanie uzależniony od spadku PKB w latach 2020 - 2022.

Ile pieniędzy trafi do Polski?

Powyższe uzgodnienia, razem z budżetem na spójność społeczną i politykę regionalną, przekładają się na szacowaną rekordową kwotę dla Polski w latach 2021-2027: 125 mld EUR w formie dotacji oraz 34 mld EUR w formie pożyczek.

Oba źródła, czyli Wieloletnie Ramy Finansowe, jak i NextGenerationEU, z których środki trafią do Polski, mają służyć przede wszystkim transformacji gospodarki UE poprzez realizacje jej polityk, w szczególności w zakresie Zielonego Ładu czy transformacji cyfrowej.

Europejski Zielony Ład

Na uwagę zasługuje zwłaszcza kwestia Zielonego Ładu (ang. Green Deal) i neutralności klimatycznej do 2050 roku. Polityki te, determinują sposób wydatkowania funduszy, np. fundusze strukturalne, w co najmniej 30% mają zostać przeznaczone na tzw. zielone priorytety, a środki z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji będą dostępne w 100% tylko dla tych krajów członkowskich, które wcześniej złożyły lub złożą deklarację neutralności klimatycznej do 2050 roku. Zatem, dopóki Polska takiej deklaracji nie złoży, do jej dyspozycji pozostanie jedynie 50% należnych środków z tego funduszu.

Kryterium praworządności

Osobnym wątkiem jest dyskutowana na szczycie kwestia powiązania dostępności środków z kryterium praworządności. Chociaż ostatecznie kryterium zostało złagodzone, to jednak otwarcie powiedzieć należy, że zostało w porozumieniu i stwarza dla Komisji Europejskiej narzędzie do weryfikacji poszanowania zasad, o których mowa w art. 2 Traktatu o funkcjonowaniu UE: „Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.”

Europejska solidarność

Niezależnie od tego, ile udało się wynegocjować poszczególnym krajom członkowskim w ramach szczytu oraz tego, jak rozumieją one zawarte porozumienie, nie jest ono sukcesem jednego czy drugiego państwa. Rekordowy dla Polski budżet UE 159 mld EUR, w tym prawie 125 mld EUR w formie dotacji, jest pochodną europejskiej solidarności, nawet jeśli była trudna do osiągnięcia, do wychodzenia z kryzysu covidowego razem w UE.  #NextGenerationEU

Doceńmy i wykorzystajmy dobrze.