9 marca Komisja Europejska zatwierdziła duży pakiet zmian w tzw. GBER czyli rozporządzeniu w sprawie wyłączeń blokowych, stanowiącym podstawę udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorstw w znaczącej większości instrumentów pomocowych w Polsce. Zmiany te mają zasadniczo ułatwić, uprościć i przyspieszyć wsparcie na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej, ale dotykają również dobrze znanych przeznaczeń pomocowych, w ramach których udzielana jest regionalna pomoc inwestycyjna czy też pomoc na działalności badawczo-rozwojową. Zmiany te wraz z nowymi tymczasowymi ramami kryzysowymi i przejściowymi (o których szerzej w artykule Realizacja celów neutralności klimatycznej ze wsparciem unijnym) mają ułatwić realizację zadań i wypełnianie założeń planu przemysłowego Zielonego Ładu.

Dlaczego to ważne?

Państwa członkowskie muszą informować Komisję Europejską o wszelkiej pomocy i mogą wdrażać ją dopiero po jej zatwierdzeniu przez Komisję. Nowelizowane rozporządzenie reguluje te rodzaje pomocy, które w ocenie Komisji są zgodne z jednolitym rynkiem i są w związku z tym wyłączone z obowiązku powiadomienia przewidzianego w Traktacie – dotyczy to zasadniczo tych kategorii pomocy, w przypadku których korzyści dla społeczeństwa są większe niż potencjalne zakłócenia konkurencji.

W rezultacie ponad 90% wszystkich nowych środków pomocy państwa, oprócz środków kryzysowych, jest wdrażanych przez państwa członkowskie bez konieczności wcześniejszego zatwierdzenia przez Komisję.

Proponowane zmiany spowodują przedłużenie obowiązywanie GBER do 31.12.2026 r., co ma zagwarantować pewność i stabilność prawa. Dostosowują one również przepisy GBER do nowych, ostatnio aktualizowanych wytycznych w sprawie pomocy regionalnej, wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią, wytycznych w sprawie finansowania ryzyka, zasad ramowych dotyczących pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną oraz wytycznych w sprawie sieci szerokopasmowych.

Zmiany w GBER będą mieć wpływ na parametry takich instrumentów pomocowych jak np. Polska Strefa Inwestycji czy  Ścieżka Smart FENG.

Wśród kluczowych zmian zaproponowanych w GBER wymienić należy:

  • W zakresie pomocy na projekty B+R:
    • doprecyzowano definicję „badań przemysłowych” oraz „eksperymentalnych prac rozwojowych”
    • poniesiono progi powodujące obowiązek zgłoszenia pomocy do poziomów 35 mln EUR (dla projektów z przewagą badań przemysłowych) i 25 mln EUR (z przewagą prac rozwojowych)
    • zaproponowano alternatywny sposób kalkulacji kosztów ogólnych i innych kosztów operacyjnych w projektach B+R (stawka ryczałtowa 20% od pozostałych kategorii kosztów)
    • zwiększono możliwości zwiększenia intensywności wsparcia, w szczególności ze względu na realizację projektów w tzw. „regionach słabiej rozwiniętych”, spełniających warunki określone w art. 107 ust. 3 lit. a) Traktatu (w przypadku PL wszystkie regiony poza woj. wielkopolskim, dolnośląskim i regionem warszawskim stołecznym).
  • W zakresie regionalnej pomocy inwestycyjnej:
    • Zmodyfikowano sposób kalkulacji zwiększając tym samym tzw. „dostosowaną kwotę pomocy” mającą zastosowanie w dużych projektach inwestycyjnych -> do kalkulacji uwzględniać się będzie 110 mln EUR w miejsce 100 mln EUR)
  • W zakresie pomocy w obszarze ochrony środowiska i energii:
    • zwiększono i umożliwiono udzielanie pomocy w obszarze ochrony środowiska i energii, między innymi w celu wsparcia wprowadzania energii odnawialnej, projektów dekarbonizacji, ekologicznej mobilności i bioróżnorodności, a także ułatwienia inwestycji w wodór odnawialny i zwiększenia efektywności energetycznej;
  • znacząco podniesiono progi powodujące obowiązek zgłoszenia dla pomocy na ochronę środowiska, co do zasady aż do poziomu 30 mln EUR
  • włączono w zakres GBER środki pomocy wprowadzone przez państwa członkowskie w celu regulacji cen energii elektrycznej, gazu i ciepła produkowanych z wykorzystaniem gazu ziemnego lub energii elektrycznej,
  • W zakresie pozostałych przeznaczeń pomocowych:
    • zwiększono możliwości w zakresie szkoleń i zmiany kwalifikacji we wszystkich sektorach przez wyłączenie z obowiązku zgłoszenia pomocy szkoleniowej poniżej 3 mln euro,
    • doprecyzowano i uproszczono możliwości w zakresie pomocy na finansowanie ryzyka dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i dla przedsiębiorstw rozpoczynających działalność, jak również na rzecz produktów finansowych wspieranych w ramach funduszu InvestEU,
    • analogicznie do wyżej opisanych przeznaczeń podniesiono progi powodujące obowiązek zgłoszenia (nie tylko w obszarach objętych obecnym przeglądem), aby uwzględnić długi okres obowiązywania tych zasad

Co dalej?

Komisja zatwierdziła w ostatni czwartek angielską wersję językową tekstu rozporządzenia. Po przetłumaczeniu go na wszystkie języki urzędowe UE, w najbliższych tygodnia rozporządzenie zostanie oficjalnie przyjęte, po czym wejdzie w życie następnego dnia po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Z pełnym tekstem zatwierdzonego przez KE Rozporządzenia zmieniającego można zapoznać się tutaj.