Projektu swojej specustawy doczekali się także Wnioskodawcy i Beneficjenci korzystający z Funduszy Strukturalnych UE. W piątek Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej opublikowało na stronach Rządowego Centrum Legislacji Projekt ustawy, którą skrupulatnie przeanalizowaliśmy.

Opublikowany projekt ustawy zawiera pakiet rozwiązań bardzo pożądanych w obecnej sytuacji gospodarczej. Zawarte w nim rozwiązania oceniamy jako pozytywne, zarówno z perspektywy firm, samorządów oraz innych podmiotów korzystających z dofinansowania, jak również z punktu widzenia instytucji udzielających wsparcia. Wprowadza on dużą elastyczność, nie tylko na etapie ubiegania się o środki europejskie, ale też na etapie realizacji dofinansowanego projektu.

Proponowane w projekcie ustawy rozwiązania, to nie tylko stosunkowo oczywiste posunięcia, takie jak wydłużanie terminów, ale też dużo bardziej ambitne środki ochrony „projektów w toku”. Na szczególną uwagę zasługuje np. możliwość daleko idących zmian w umowie o dofinansowanie w sytuacji, kiedy realizacja postanowień umowy jest niemożliwa, o ile trudności w wywiązaniu się z umowy wynikają ze skutków wystąpienia COVID-19.

Co istotne, zgodnie z projektowaną ustawą negatywne skutki finansowe nieprawidłowości, które mogą pojawić się w trakcie realizacji projektów ponoszone będą przez budżet państwa, a nie przez podmiot realizujący projekt. Tu, podobnie jak w poprzednim rozwiązaniu, przewidziano mechanizm, który zabezpiecza przed ewentualnymi nadużyciami – ochrona beneficjenta działa tylko, jeśli jest on w stanie udowodnić, iż wystąpienie nieprawidłowości spowodowane zostało przez pandemię oraz że pomimo dochowania należytej staranności nie był w stanie zapobiec wystąpieniu tej nieprawidłowości.

Proponowana ustawa daje nadzieję, iż negatywny wpływ pandemii na wydatkowanie środków z funduszy europejskich zostanie w możliwie dużym stopniu ograniczony. Tym niemniej, aby wykorzystać instrumentarium oferowane przez ustawę z korzyścią dla polskiej gospodarki potrzebna jest współpraca i dużo dobrej woli – zarówno po stronie beneficjentów realizujących projekty, jak i instytucji udzielających dofinansowania.

Poniżej przedstawiamy krótkie podsumowanie najistotniejszych rozwiązań na poszczególnych etapach życia projektu grantowego:

Organizacja prac i proces oceny

  • uproszczony tryb zmian kryteriów wyboru projektów, harmonogramów oraz regulaminów konkursów (w szczególności w zakresie terminów składania wniosków)
  • wprowadzenie nadzwyczajnego trybu wyboru projektów służących ograniczeniu wystąpienia negatywnych skutków COVID-19
  • możliwość wydawania rozporządzeń w sprawie przeznaczenia, warunków i trybu udzielania pomocy publicznej lub pomocy de minimis w kierunku przeciwdziałania negatywnym skutkom wystąpienia COVID-19 -> Minister Funduszy i Polityki Regionalnej przygotował już dwa projekty Rozporządzeń (w sprawie udzielania pomocy w formie dotacji lub pomocy zwrotnej (1) oraz pomocy z instrumentów finansowych (2) w ramach programów operacyjnych na lata 2014-2020 w celu wspierania polskiej gospodarki w związku z wystąpieniem pandemii COVID-19), których szczegółowe założenia przedstawimy w odrębnym wpisie na blogu
  • elastyczne zmiany bądź zawieszenie stosowania Wytycznych (np. Wytycznych kwalifikowalności wydatków regulujących kwestie chociażby zasady konkurencyjności)
  • możliwość pracy zdalnej lub z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej zwłaszcza przez komisje oceny projektów
  • wydłużenie terminów w procedurze odwoławczej oraz możliwość wniesienia protestu w postaci elektronicznej

Realizacja projektu

  • stosowanie odstępstw od zatwierdzonych kryteriów w trakcie realizacji projektu
  • możliwość elastycznej zmiany umowy o dofinansowanie, jeżeli na skutek wystąpienia COVID-19 realizacja postanowień umowy o dofinansowanie projektu jest niemożliwa lub znacznie utrudniona
  • możliwość przedłużenia albo przesunięcia terminów na dokonanie poszczególnych czynności określonych zarówno w projektowanej ustawie , jak i w ustawie wdrożeniowej, jeżeli na skutek wystąpienia COVID-19 nie będą one mogły być dotrzymane (na okres niezbędny do zakończenia tych czynności)

Rozliczanie projektu

  • możliwość automatycznego wydłużenia określonych w umowach o dofinansowanie terminów składania wniosków o płatność (o 30 dni) oraz terminów zakończenia realizacji projektów (o 90 dni)
  • przeprowadzanie czynności kontrolnych w formie pracy zdalnej, jak też możliwość zawieszenia czynności kontrolnych oraz audytu
  • przesunięcie ciężaru nieprawidłowości indywidualnej stanowiących bezpośredni skutek COVID-19 na budżet państwa i uwolnienie beneficjenta od odpowiedzialności za te nieprawidłowości
  • możliwość przedłużenia terminów w postępowaniach administracyjnych w odniesieniu do zwrotu środków i innych należności związanych z realizacją projektów finansowanych z udziałem tych środków, z dodatkowymi opcjami zawieszenia tych postępowań (na 180 dni), wstrzymania wykonania decyzji administracyjnych czy też możliwości stosowania ulgi w spłacie należności
  • uznanie za kwalifikowalne wydatków na niezrealizowane cele, jeżeli beneficjent wykaże, że z dochowaniem należytej staranności i w odpowiednim czasie podejmował niezbędne działania służące ich odzyskaniu
  • możliwość odstąpienia od sankcji wykluczenia z możliwości otrzymania środków europejskich, jeżeli niedokonanie zwrotu środków przez beneficjenta było skutkiem wystąpienia COVID-19

Projekt ustawy wpłynął 31 marca do Sejmu i został skierowany do I czytania w Komisji Finansów Publicznych.