Dwaj podatnicy zastanawiali się nad założeniem fundacji rodzinnych. Każdy z nich zamierzał wnieść do fundacji rodzinnej posiadane wierzytelności, tak żeby środki wypłacane w ramach ich realizacji trafiły bezpośrednio na jej konto.

Wierzytelności były innego rodzaju, jednak obaj zakładali, że ich wniesienie i realizacja przez fundację rodzinną będzie stanowiła jeden z rodzajów dozwolonej działalności gospodarczej ich fundacji rodzinnej. W związku z tym nie powstanie dochód opodatkowany CIT. Nie byli jednak pewni swoich założeń, dlatego wystąpili z wnioskami o wydanie interpretacji indywidualnych.

Okazało się, że Dyrektor KIS w przypadku jednego podatnika uznał dochody z realizacji wierzytelności za opodatkowane sankcyjną stawką 25% CIT, a w przypadku drugiego za wolne od podatku. Dlaczego tak się stało?

Podatnik A – sankcyjna stawka CIT[1]

Podatnik A planował wnieść do fundacji rodzinnej wierzytelności o zwrot pożyczek od spółek handlowych oraz udziały, akcje oraz ogół praw i obowiązków w tych spółkach.

We wniosku o interpretację zadał pytanie – Czy przejęcie wierzytelności o zwrot pożyczek wraz z odsetkami, które przysługiwały mu i jego najbliższym przed nabyciem udziałów, akcji lub ogółu praw i obowiązków w tych spółkach przez fundację rodzinną stanowić będzie dopuszczalną działalność gospodarczą fundacji rodzinnej, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy o FR?

W jego ocenie wniesienie i realizacja tych wierzytelności będzie stanowiło przejaw uregulowanej w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy o FR dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej polegającej na udzielaniu pożyczek spółkom kapitałowym lub osobowym, których wspólnikiem jest fundacja rodzinna.

Dyrektor KIS uznał stanowisko Podatnika w tym zakresie za nieprawidłowe i wskazał, że:

  • nabycie wierzytelności pożyczkowych nie jest równoznaczne z udzieleniem pożyczek,
  • gdyby ustawodawca dopuszczał możliwość uwzględnienia w ramach dozwolonej dla fundacji działalności gospodarczej, działalność polegającą na nabywaniu wierzytelności pożyczkowych byłoby to wyraźnie stwierdzone w ustawie.

Dyrektor KIS stwierdził zatem, że opisana przez Podatnika A działalność nie będzie uznana za działalność pożyczkową, o której mowa art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy o FR, a przychód w postaci otrzymania i realizacji wierzytelności będzie opodatkowany po stronie fundacji rodzinnej sankcyjną stawką 25% CIT.

Interpretacja została zaskarżona do WSA w Krakowie[2], jednak sąd oddalił skargę. Z ustnego uzasadnienia wyroku wynika, że sąd powtórzył argumentację Dyrektora KIS wskazując na konieczność ścisłej i literalnej interpretacji przepisów podatkowych w zakresie, w jakim przewidują ulgi podatkowe.

Podatnik B – wniesienie i realizacja wierzytelności wolne od CIT[3]

Podatnik B jest udziałowcem w sp. z o.o., w stosunku do której będzie miał wierzytelność o wypłatę zaległego zysku i zamierzał wnieść tą wierzytelność do fundacji rodzinnej.

Podatnik B zadał Dyrektorowi KIS pytanie – Czy wniesienie do fundacji rodzinnej wierzytelności z tytułu wypłaty zaległego zysku z sp. z o.o. oraz dalsza wypłata zysku spółki na rzecz fundacji rodzinnej będzie generowało u fundacji przychód opodatkowany CIT?

W jego ocenie nabycie wierzytelności będzie stanowiło uregulowaną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o FR dozwoloną działalność fundacji rodzinnej polegającą na nabywaniu mienia. Wniesienie oraz realizacja wierzytelności nie powinna skutkować zatem powstaniem po jej stronie obowiązku podatkowego w CIT.

Dyrektor KIS uznał stanowisko Podatnika B w zakresie skutków podatkowych opisanego zdarzenia za prawidłowe jednak z innych przyczyn niż wskazane we wniosku. Dyrektor KIS wskazał, że rozpatrywanie wniesienia wierzytelności do fundacji rodzinnej w kontekście prowadzenia przez nią działalności gospodarczej jest nieprawidłowe. Powodem, dla którego wniesienie zaległej wierzytelności oraz jej realizacja przez fundację rodzinną są wolne od CIT jest fakt, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT fundacja rodzinna została podmiotowo zwolniona z CIT, a do opisywanej czynności nie stosuje się żadnych wyłączeń z tego zwolnienia.

Skąd różnice i która interpretacja jest właściwa?

W obu sytuacjach mieliśmy do czynienia z zamiarem wniesienia oraz następnej realizacji wierzytelności przez fundację rodzinną. Obaj podatnicy twierdzili, że będzie to stanowiło jeden z rodzajów dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnej. Dlaczego zatem stanowiska Dyrektora KIS co do skutków podatkowych tych czynności były odmienne?

W przypadku drugiej interpretacji Dyrektor KIS wyszedł poza ścisłe ramy wniosku i dokonał analizy zagadnienia czy otrzymanie i realizacja wierzytelności przez fundację rodzinną może w ogóle stanowić przejaw wykonywania działalności gospodarczej. Dyrektor KIS postawił, słuszną w naszej ocenie tezę, że w tym wypadku nie ma mowy o działalności gospodarczej i należy bezpośrednio stosować zwolnienie podmiotowe z CIT.

Dlaczego wniesienie wierzytelności do FR to nie działalność gospodarcza?

Rozpatrując skutki podatkowe wniesienia i realizacji wierzytelności przez fundację rodzinną nie należy rozpatrywać ich pod kątem ustalenia czy stanowi to tzw. dozwoloną działalność gospodarczą fundacji rodzinnej. Wnoszenie mienia do fundacji rodzinnej stanowi uprawnienie każdego fundatora, a przyjmowania tego mienia przez fundację rodzinną nie sposób uznać za zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły, tj. nie sposób uznać za wykonywanie działalności gospodarczej.

Nie należy zapominać, że ustawodawca przyznał fundacji rodzinnej również podmiotowe zwolnienie z CIT, a obecne przepisy nie zawierają wyłączeń, które skutkowałyby opodatkowaniem wniesienia i realizacji wierzytelności przez fundację rodzinną podatkiem dochodowym. Dlatego stanowisko zaprezentowane w interpretacji wydanej Podatnikowi B zasługuje na aprobatę.

Liczymy, że Dyrektor KIS utrzyma podejście zaprezentowane w drugiej z przywołanych interpretacji oraz że wyrok WSA w Krakowie dot. interpretacji wydanej Podatnikowi A zostanie uchylony przez Naczelny Sąd Administracyjny. Przyjęcie innego stanowiska, nie tylko nie znajdowałoby oparcia w obowiązujących przepisach, ale prowadziłoby do sytuacji, że przyznane fundacji rodzinnej zwolnienie podmiotowe nigdy nie znalazłoby zastosowania. W konsekwencji swoboda fundatorów w zarządzaniu majątkiem wniesionym do fundacji rodzinnej zostałaby ograniczona.

Niestety, obie interpretacje pokazują, że obecnie zarówno podatnicy, jak i też część urzędników i sędziów sądów administracyjnych rozpatrują większość zdarzeń skutkujących zwiększeniem majątku fundacji rodzinnej w kontekście wykonywania przez nią działalności gospodarczej oraz tego czy mieści się ona w katalogu działalności dozwolonej. Zatem analizują możliwość zwolnienia przychodów fundacji z CIT w kontekście zwolnienia przedmiotowego. Jednocześnie zdają się zapominać o szerszym zwolnieniu podmiotowym, na którego zastosowanie słusznie zwrócił uwagę Dyrektor KIS w interpretacji wydanej Podatnikowi B.

[1] Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 29 grudnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.317.2023.2.DP.

[2] Wyrok WSA w Krakowie z 19 kwietnia 2024 r., sygn. akt I SA/Kr 245/24.

[3] Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 11 kwietnia 2024 r., sygn. 0114-KDIP2-1.4010.30.2024.1.KW.

Zobacz film: Fundacja rodzinna – wybrane aspekty podatkowe

Fundacja rodzinna to regulacja, na którą polski biznes czekał od dawna. W założeniu jest to rozwiązane, które ma służyć ochronie majątku rodzinnego i zapobiegać jego rozproszeniu. W filmie omówione zostały aspekty podatkowe związane z tym zagadnieniem.