Rozporządzeniem z dnia 24 listopada 2023 r. (Dz. U. 2023 poz. 2601) Minister Finansów upoważnił naczelników czterech urzędów celno-skarbowych do stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (dalej: „klauzula GAAR”). Czy oznacza to, że będzie ona teraz stosowana częściej? Wszystko wskakuje na to, że tak.

Jak było dotychczas?

Do tej pory, jedynym organem uprawnionym do stosowania klauzuli GAAR był Szef Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: „Szef KAS”). Z pomocą Departamentu Kluczowych Podatników Ministerstwa Finansów nie tylko prowadził on postępowania zmierzające do zastosowania tej klauzuli, ale także wydawał decyzje zabezpieczające, czy odpowiadał na zapytania innych organów podatkowych – np. Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Niewielkie zaplecze kadrowe Szefa KAS skutkowało jednak skromną liczbą postępowań[1]. Przez trochę ponad 7 lat obowiązywania klauzuli, wydano zaledwie 149 decyzji z jej zastosowaniem[2]. Jednocześnie jednak, ta niewielka ilość rozstrzygnięć wpisywała się w cel funkcjonowania tej instytucji. Pierwotnie zakładano bowiem, że klauzula GAAR będzie pełniła funkcję narzędzia „ostatniej szansy”, które będzie stosowane tylko w szczególnych przypadkach.

Nadchodzą zmiany

29 listopada br. opublikowano rozporządzenie Ministra Finansów, zgodnie z którym zadania Szefa KAS w zakresie stosowania klauzuli GAAR będą teraz wykonywane także przez czterech naczelników urzędów celno-skarbowych. Uprawnienia w tym zakresie otrzymali Naczelnicy Małopolskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Krakowie, Mazowieckiego Urzędu Celno-Skarbowego w Warszawie, Podkarpackiego Urzędu Celno-Skarbowego w Przemyślu, a także Podlaskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Białymstoku.

Co jednak istotne, organy te stały się upoważnione jedynie do prowadzenia postępowań zmierzających do zastosowania klauzuli GAAR, a także wykonywania czynności z tym związanych – np. zasięgania w konkretnych sprawach opinii Rady ds. Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania. Szef KAS w dalszym ciągu pozostaje właściwy w innych sprawach związanych ze stosowaniem tej instytucji. Wciąż będzie się on zajmował wydawaniem opinii zabezpieczających, czy prowadzeniem postępowań w sprawie cofnięcia skutków unikania opodatkowania.

Czy wprowadzone zmiany należy oceniać dobrze, czy źle?

Na tak postawione pytanie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Na pewno możemy spodziewać się „ożywienia” działań administracji skarbowej w obszarze stosowania klauzuli GAAR. To z kolei zwiększy prawdopodobieństwo ewentualnego zakwestionowania operacji, które mogły stanowić unikanie opodatkowania. Z drugiej jednak strony - zmniejszenie liczby zadań Szefa KAS może skrócić okres oczekiwania na wydanie opinii zabezpieczającej.

Obserwując wprowadzane w ostatnim czasie zmiany w obszarze funkcjonowania urzędów celno-skarbowych, które są związane między innymi z pozbawieniem ich kompetencji organów odwoławczych i przeniesienia tych zadań do izb administracji skarbowej (o czym informowaliśmy na naszym blogu)[3], powinniśmy spodziewać się w najbliższych latach zintensyfikowania działań kontrolnych ze strony administracji skarbowej. Dotyczy to zarówno stosowania klauzuli GAAR, jak i innych obszarów. Urzędy celno-skarbowe mają bowiem obecnie mniej zadań, a jednocześnie otrzymały one nowe narzędzia.

Rozporządzenie Ministra Finansów weszło w życie z dniem 29 grudnia 2023 r.

[1] W I półroczu 2021 r. było to około 25 osób, źródło: Raport CRIDO – „Pięć lat klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w Polsce”, dostęp: https://crido.pl/report/piec-lat-klauzuli-przeciwko-unikaniu-opodatkowania-w-polsce-raport-crido/ .

[2] Dane na dzień 30 września br., dostęp: https://www.podatki.gov.pl/media/7135/tabela-statystyka-wrzesie%C5%84-2023.pdf .

[3] „Rewolucja w kontrolach skarbowych – wkrótce znacznie więcej uchyleń decyzji?”, https://crido.pl/blog-taxes/rewolucja-w-kontrolach-podatkowych-wkrotce-znacznie-wiecej-uchylen-decyzji/ 

Zobacz film: Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

Klauzula przeciwdziałająca unikaniu opodatkowania stała się centralnym punktem wielu krajowych przepisów podatkowych na całym świecie. W odpowiedzi na coraz bardziej złożone struktury transakcyjne, wprowadzenie tej klauzuli stało się naturalnym krokiem. W filmie Anna Pęczyk-Tofel, partnerka w CRIDO i ekspertka w zakresie postępowań podatkowych, prezentuje fundamentalne założenia klauzuli przeciwdziałającej unikaniu opodatkowania. Zapraszamy.