Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności jest odrębną czynnością od ustanowienia prawa użytkowania wieczystego, w związku z tym o zastosowaniu prawidłowej stawki VAT nie decyduje moment ustanowienia prawa użytkowania wieczystego, lecz moment przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności [1].

Stan faktyczny

Gmina wystąpiła z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług, w której dążyła do potwierdzenia, że w przypadku ustalania prawidłowej stawki VAT od opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności, znaczenie będą miały daty oddania gruntów w użytkowanie wieczyste. We wniosku wskazano, że w ramach realizacji zadań własnych, na podstawie umowy cywilnoprawnej, Gmina oddała grunty w użytkowanie wieczyste zarówno przed 1 maja 2004 r., w okresie od 1 maja 2004 r. do 31 grudnia 2010 r. oraz po 1 stycznia 2011 r.

Gmina podkreśliła, że zgodnie z art. 1 ustawy z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów [2], 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształciło się w prawo własności tych gruntów. W związku z powyższym, zamiast opłaty za użytkowanie wieczyste, właściciele nieruchomości przez okres 20 lat od dnia przekształcenia ponoszą opłatę przekształceniową.

Gmina stała na stanowisku, że wniesione opłaty stanowią wynagrodzenie za dokonaną wcześniej dostawę towaru polegającą na oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste, dlatego też stawki VAT dla opłat przekształceniowych powinny być zróżnicowane w zależności od daty oddania gruntu w użytkowanie wieczyste, a nie moment otrzymania wpłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Zdaniem Gminy, opłaty roczne za prawo użytkowania wieczystego ustanowione:

  • do 30 kwietnia 2004 r. - nie powinny być przedmiotem opodatkowania VAT,
  • od 1 maja 2004 r. do 31 grudnia 2010 r. - powinny zostać opodatkowane stawką 22%,
  • od 1 stycznia 2011 r. – powinny zostać opodatkowane według stawki 23%.

Stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej

Organ interpretacyjny nie podzielił stanowiska Gminy. DKIS, powołując się na interpretację ogólną Ministerstwa Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r. sprawie opodatkowania VAT przekształcenia z mocy prawa użytkowania wieczystego w prawo własności [3] (o której pisaliśmy tutaj: MF: Opłaty przekształceniowe z VAT) wskazał, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego stanowi odrębną od jego ustanowienia dostawę towarów.

Powołując się na treść interpretacji ogólnej, DKIS wskazał, że przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów w prawo własności nieruchomości z mocy ustawy należy traktować jako przeniesienie prawa własności do towaru w zamian za odszkodowanie, a nie jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. Jednocześnie, mając na uwadze art. 19a ust. 5 pkt. 1 lit. b) ustawy o VAT, w przypadku przeniesienia z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania zapłaty z tego tytułu. Dlatego też, zdaniem organu to moment ustanowienia prawa własności gruntu, a nie ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu, powinien mieć decydujący wpływ na określenie właściwej stawki podatku od towarów i usług od opłat za przekształcenie.

Omawiana interpretacja jest jedną z pierwszych wydanych już po opublikowaniu interpretacji ogólnej Ministra Finansów z dn. 29 grudnia 2021 r. (znak PT1.8101.2.2021). Fakt ten wskazuje, że mimo wydanych orzeczeń TSUE, interpretacji ogólnej i licznych interpretacji indywidualnych w zakresie opodatkowania VAT czynności przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności, kwestie te nadal budzą wątpliwości jednostek samorządu terytorialnego. W związku, z tym samorządy nadal powinny obserwować praktykę organów podatkowych i sądów administracyjnych w tym zakresie.

1 Interpretacja indywidualna DKIS z dnia 25 stycznia 2022 r., sygn. 0112-KDIL3.4012.414.2021.1.MS
2 Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (tj. Dz. U. z 2020 r. poz. 2040 z późn. zm.)
3 Interpretacja ogólna Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r., sygn. PT1.8101.2.2021, Dz. Urz. Min. Fin. z 29 grudnia 2021 r. poz. 14.