Dzisiaj zapadł ważny i z pewnością oczekiwany przez wielu podatników wyrok TSUE w sprawie C-335/19 E dotyczącej zgodności polskich regulacji w obszarze tzw. ulgi na złe długi z Dyrektywą VAT.

W ocenie Trybunału, określone przesłanki uzależniające skorzystanie z ww. ulgi, a wynikające z polskiej ustawy o VAT, pozostają w sprzeczności z art. 90 Dyrektywy VAT. Chodzi tu o przepisy warunkujące obniżenie podstawy opodatkowania w sytuacji, gdy w dniu dostawy towaru lub świadczenia usługi, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji w celu skorzystania z przedmiotowej ulgi:

  • dłużnik nie jest w trakcie postepowania upadłościowego albo w likwidacji,
  • zarówno wierzyciel jak i dłużnik są zarejestrowanymi, czynnymi podatnikami VAT.

Tym samym, TSUE przychylił się w dużej mierze do opinii Rzecznik Generalnej J. Kokott, wydanej w przedmiotowej sprawie, o której pisaliśmy już w innym wpisie na naszym blogu.

Czego dotyczyło postępowanie przed TSUE?

Warto przypomnieć, że sprawa dotyczy wniosku prejudycjalnego z jakim wystąpił NSA w grudniu 2018 roku, analizując skargę kasacyjną Spółki, która kwestionowała otrzymaną interpretacją indywidulną.

Spółka wystawiła na rzecz jednego z klientów fakturę z tytułu świadczenia usług doradztwa podatkowego. W momencie wykonania usługi klient był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny i nie znajdował się w trakcie postępowania upadłościowego, ani w trakcie likwidacji. Do dnia złożenia wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Spółka nie otrzymała płatności za wykonane usługi. Natomiast już w dacie złożenia wniosku o wydanie interpretacji klient był nadal zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, ale w międzyczasie znalazł się w likwidacji. Na pytanie Spółki o możliwość skorygowania podstawy z tytułu tzw. ulgi na złe długi, Minister Finansów udzielił w wydanej interpretacji odpowiedzi negatywnej, wskazując między innymi, że zgodnie z art. 89a ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT okoliczność, że dłużnik jest w trakcie likwidacji sprzeciwia się korekcie podstawy opodatkowania oraz podatku należnego.

NSA powziął wątpliwości co do zgodności ww. regulacji z Dyrektywą VAT. W konsekwencji skierował do TSUE następujące pytania prejudycjalne:

1) Czy przepisy dyrektywy VAT – w szczególności art. 90 ust. 2 tej dyrektywy – przy uwzględnieniu zasad neutralności podatkowej i proporcjonalności, zezwalają na wprowadzenie w prawie krajowym ograniczenia możliwości obniżenia podstawy opodatkowania w razie częściowego lub zupełnego niewywiązania się z płatności ze względu na określony status podatkowy dłużnika i wierzyciela?

2) W szczególności czy prawo unijne nie stoi na przeszkodzie ustanowieniu w prawie krajowym regulacji dopuszczającej możliwość skorzystania z „ulgi na złe długi”, pod warunkiem, że w dacie wykonania usługi/dostawy towarów oraz w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej w celu skorzystania z tej ulgi:

  • dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego albo w likwidacji;
  • wierzyciel i dłużnik są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni?

 Jakiej odpowiedzi udzielił TSUE?

Wypowiadając się w przedmiocie ww. pytań prejudycjalnych TSUE orzekł, że:

Artykuł 90 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.

W uzasadnieniu wyroku TSUE wyjaśnił między innymi, że prawo wierzyciela do obniżenia podstawy opodatkowania do celów korekty nie zależy od zachowania przez niego statusu podatnika. Trybunał wskazał tutaj, że jeżeli pozostawał on podatnikiem w momencie powstania obowiązku podatkowego (tj. w momencie dostawy towarów lub wykonania usługi), kiedy to VAT staje się wymagalny, pozostaje on zobowiązany do zapłaty VAT, który pobrał na rzecz państwa, niezależnie od tego czy nie utracił w międzyczasie statusu podatnika.

Odnosząc się natomiast do dłużnika, Trybunał zaznaczył, że spoczywający na nim obowiązek obniżenia kwoty VAT podlegającego odliczeniu nie zależy od zachowania przez dłużnika statusu podatnika.

Bazując na swoim dotychczasowym orzecznictwie dotyczącym stosowania art. 273 Dyrektywy VAT i zasady proporcjonalności, w kontekście przesłanki związanej z postępowaniem upadłościowym lub likwidacyjnym, TSUE zauważył również, że niepewność związana z ostatecznym charakterem niewywiązania się z płatności może zostać uwzględniona również poprzez przyznanie obniżenia podstawy opodatkowania VAT. Nastąpi to, jeżeli wierzyciel przed zakończeniem postępowania upadłościowego lub likwidacyjnego wykaże uzasadnione prawdopodobieństwo, że dług nie zostanie uregulowany, z zastrzeżeniem, że podstawa opodatkowania zostanie podwyższona, gdyby jednak doszło do zapłaty. Do organów krajowych należy niemniej dokonanie – przy poszanowaniu zasady proporcjonalności i pod kontrolą sądu – oceny dowodów na prawdopodobieństwo przedłużonego braku płatności, które wierzyciel musi dostarczyć zgodnie ze szczególnymi przepisami prawa krajowego.

Mając na uwadze powyższe stanowisko TSUE, stwierdzona niezgodność polskich regulacji z prawem unijnym prowadzić będzie najprawdopodobniej do zmiany krajowych przepisów w przedmiotowym obszarze, co otworzyć może drogę do bardziej powszechnego stosowania tzw. ulgi na złe długi.

Niemniej nie wybiegając w przyszłość, już teraz warto wskazać, że rozpatrywane orzeczenie może stanowić przesłankę wznowienia postępowań w sprawach zakończonych ostatecznymi decyzjami podatkowymi, na których treść omawiany wyrok może mieć wpływ. Przypomnieć należy, że wznowienie postępowania podatkowego w takich przypadkach nastąpić może na żądanie strony wniesione w terminie miesiąca od dnia publikacji sentencji orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE.

Źródło:

Wyrok TSUE z 15 października 2020 w sprawie C-335/19 E. sp. z o.o. sp. k.

WARTO DOCZYTAĆ: