NSA orzekł, że od budowy świetlicy wiejskiej – przekazanej do użytkowania jednostce kultury – gminie nie przysługuje prawo do odliczenia VAT. Oceny tej nie zmienia również fakt oddania danej infrastruktury w odpłatną dzierżawę[1].

 Gmina, składając wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej wskazała, że prowadzi obecnie proces inwestycyjny w postaci budowy świetlicy wiejskiej. Jak podkreśliła – od początku jego trwania –  zamiarem jej było przekazanie wybudowanego budynku na rzecz jednostki kultury, która zobowiązana byłaby do uiszczania czynszu dzierżawnego na rzecz JST. W świetlicy, jednostka miałaby prowadzić swoją działalność statutową, jak i udostępniać odpłatnie pomieszczenie na rzecz zainteresowanych podmiotów zewnętrznych. Do tej pory, gmina nie dokonała odliczenia VAT od wydatków związanych z przedmiotową inwestycją.

Zwracając się do organu podatkowego o potwierdzenie swojego stanowiska, gmina przyjęła, że przysługuje jej pełne prawo do odliczenia VAT, zarówno od wydatków inwestycyjnych, jak i bieżących związanych z funkcjonowaniem obiektu. DIS w Łodzi uznał stanowisko JST za nieprawidłowe – przede wszystkim – zwracając uwagę na kwestie braku ekwiwalentności pomiędzy pobieranym przez JST czynszem dzierżawnym a poniesionymi kosztami budowy. Innego zdania był natomiast WSA, który w odpowiedzi na skargę gminy, uchylił interpretację wydaną przez organ. Sąd stwierdził za bezzasadne uznanie, że wartości czynszu ma decydujący wpływ na przyznanie bądź pozbawienie prawa do odliczenia VAT. Jak zauważył, przepisy ustawy o VAT nie wskazują na taką zależność. Istotny jest związek z działalnością opodatkowaną VAT, co gmina wykazała.

NSA, rozpoznając niniejszą sprawę, przychylił się do stanowiska organu podatkowego. Zwrócił uwagę, że zasadnicza wątpliwość sprowadza się do kwestii uznania gminy za podatnika VAT, na co WSA nie zwrócił uwagi. Przytoczył m.in. przepisy ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, w myśl których, jednostki samorządu terytorialnego są odpowiedzialne za organizację działalności kulturalnej poprzez utworzenie instytucji kultury. Ponadto, przypomniał, że kultura należy do zadań własnych gminy. Zdaniem NSA, fakt oddania w dzierżawę świetlicy wiejskiej – realizacja odpłatnego świadczenia – nie zmienia zasadniczo oceny występowania gminy w charakterze organu władzy, nie zaś podatnika VAT. Zasadnie bowiem, organ odwołał się do porównania skali wydatków inwestycyjnych do wysokości czynszu, jaki gmina będzie otrzymywała. Argumentem przemawiającym za uznaniem, iż nie mamy do czynienia z działalnością gospodarczą po stronie JST, okazał się również brak wyboru dzierżawcy w drodze przetargu. Przytoczone przesłanki, powodują brak możliwości stwierdzenia, że gmina ma prawo do odliczenia VAT.

Stanowisko NSA może mieć negatywny wpływ na realizację inwestycji w zakresie działalności kulturalnej JST, jak i na działalność statutową instytucji kultury. Co do zasady, tego typu jednostki są odrębnymi podatnikami VAT od gminy. Niemniej, zgodnie z odrębnymi przepisami, podejmowane przez nich czynności są związane z zadaniami własnymi samorządów, które również odpowiadają za zapewnienie im odpowiedniej infrastruktury i środków finansowych. Sama kwestia kwalifikacji działalności podejmowanej przez jednostki kultury na gruncie VAT nie jest do końca wyjaśniona. Podejmowana przez nich działalność statutowa najczęściej nosi bowiem znamiona działalności komercyjnej. Tym samym, wciąż aktualna pozostaje wątpliwość, co do statusu VAT takich podmiotów. Analizując pozostałe wnioski z przedstawionego orzeczenia, należałby zwrócić uwagę na – podniesiony po raz kolejny przez organy podatkowe – aspekt ekwiwalentności wydatków inwestycyjnych do otrzymywanych dochodów. Fiskus wydaje się nie ustępować jeżeli chodzi o odliczenie VAT od inwestycji, dla których podatnik określił wartość dochodu, nieznajdującą ekonomicznego uzasadnienia. W takim podejściu wtóruje mu również NSA. Zatem, podejmując się realizacji nowych projektów, warto każdorazowo przeprowadzić szczegółową ich analizę.

[1]Wyrok NSA z dnia 4 grudnia 2019 r., sygn. I FSK 1662/17.