Przeniesienie przez miasto na prawach powiatu nakazem władzy publicznej prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie na rzecz Skarbu Państwa uznać należy zgodnie z ustawą o VAT za dostawę towaru. W przypadku wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości gruntowej stanowiącej własność gminy za odszkodowaniem, mamy bowiem do czynienia z dostawą towarów, odszkodowaniem, które ma charakter odpłatności oraz mimo że w imieniu obu stron działa ten sam organ, różnymi podmiotami czynności[1].

Gmina – miasto na prawach powiatu wystąpiła o udzielenie indywidualnej interpretacji w sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług. W myśl decyzji administracyjnej, w zamian za przejęcie od gminy na rzecz Skarbu Państwa działki przeznaczonej na budowę drogi krajowej, wojewoda ustalił kwotę odszkodowania na rzecz wnioskodawcy. W zaistniałej sytuacji nie doszło do faktycznej zapłaty tytułem odszkodowania na rzecz gminy, a jedynie przeksięgowania kwoty między rachunkami należącymi do wnioskodawcy. Gmina nie odniosła realnej korzyści majątkowej tytułem odszkodowania, gdyż odszkodowanie obciążyło jedynie ją samą. Dodatkowo po wywłaszczeniu, władzę nad działką sprawował wciąż ten sam podmiot – prezydent miasta.

W związku z powyższym, gmina powzięła wątpliwości czy w zaistniałych okolicznościach wywłaszczenie za odszkodowaniem na rzecz Skarbu Państwa należącego do niej gruntu stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust.1 ustawy o VAT. We własnym uzasadnieniu wnioskodawca stwierdził, że przedmiotowej transakcji nie sposób uznać za dostawę towarów. Jako że nieruchomość, niezależnie od wywłaszczenia pozostaje we władaniu tego samego podmiotu, nie doszło tu do przeniesienia prawa do rozporządzenia rzeczą jak właściciel.

W świetle obowiązującego stanu prawnego Dyrektor IS uznał stanowisko gminy za nieprawidłowe. W uzasadnieniu podkreślił, że gmina działała we własnym imieniu i na własny rachunek oraz że odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów. Przy dostawie nieruchomości gmina występuje w roli właściciela nieruchomości, z kolei przejmując tę nieruchomość, mimo że w imieniu Skarbu Państwa działa prezydent miasta, to on pozostaje właściwym nabywcą. Własność nieruchomości zostanie przeniesiona na inny podmiot. Warunkiem dostawy towaru jako czynności podlegającej opodatkowaniu VAT nie jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel na innego podatnika VAT, tylko na inny podmiot. Samo przeniesienie własności nieruchomości uznać należy zatem za odpłatną dostawę towarów i podlegającą opodatkowaniu VAT.

Po wniesieniu przez gminę skargi na wydaną interpretację, WSA w Szczecinie nie zgodził się ze stanowiskiem organu i uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd podkreślił na wstępie, że aby prawidłowo zakwalifikować daną czynność na potrzeby podatku od towarów i usług, należy skupić się przede wszystkim na jej aspekcie faktycznym, uwzględniając przy tym uwarunkowania ekonomiczne przedmiotowej operacji gospodarczej. W związku z tym, nie można przyjąć, że w przedmiotowej sprawie doszło do rozporządzenia rzeczą jak właściciel, skoro władza nad nieruchomością, która jest przedmiotem wywłaszczenia, nadal pozostaje przy tym samym podmiocie,
a zmianie ulega jedynie właściciel nieruchomości. Reasumując w omawianej sprawie zgodnie z zasadami prawa cywilnego doszło co prawda do zmian stosunków własnościowych, jednakże na gruncie prawa podatkowego taka czynność nie może być uznana za dostawę towarów, gdyż władztwo nad nieruchomością pozostaje w rękach tego samego podmiotu, tj. gminy.

Organ interpretacyjny nie zgodził się z tym orzeczeniem. Po wniesieniu skargi kasacyjnej, NSA uznał, że Dyrektor IS prawidłowo rozpoznał i zinterpretował przedmiotową sprawę, tym samym podtrzymując wydaną wcześniej interpretację. Sąd podkreślił, że prawidłową ocenę w niniejsze sprawie determinują 2 orzeczenia, tj. uchwała NSA z dnia 12 października 2015 r. (sygn. I FPS 1/15) oraz wyrok TSUE z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie C-665/16 (Gmina Wrocław). Wynika z nich, że w sprawie takiej jak powyższej, czyli w sytuacji wywłaszczenie za odszkodowaniem na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości gruntowej stanowiącej własność gminy, mamy do czynienia kolejno z dostawą towarów, odszkodowaniem, które ma charakter odpłatności oraz z różnymi podmiotami czynności. W związku z tym w przedmiotowej sprawie dochodzi do dostawy towarów, opodatkowanej VAT.

[1] Wyrok NSA z dnia 28 listopada 2019 r., sygn. I FSK 306/15