Opublikowany na początku listopada projekt nowej matrycy stawek VAT zakłada wprowadzenie szeregu rewolucyjnych zmian – zmierzających w szczególności do uproszenia skomplikowanego systemu obniżonych stawek VAT. Od momentu publikacji projektowanym regulacjom towarzyszy ożywiona debata, w której – co zrozumiałe – poszczególne grupy podatników demonstrują swoje racje. Nie można jednak zapominać, że zmiany dotyczyć będą również organów podatkowych. Jaki wpływ na ich działalność może mieć nowa matryca?

WIS – nowe źródło informacji

Jak podkreślono w samym uzasadnieniu proponowanych zmian, obecny system stawek VAT – opierający się w istotnej mierze na opiniach klasyfikacyjnych wydawanych przez organy statystyczne (wydawane w ramach nieuregulowanej procedury) – stwarza dla podatników szereg wątpliwości i nie sprzyja budowaniu pewności co do stosowanych zasad rozliczeń VAT.

Receptą na powyższe systemowe uchybienie ma być wprowadzenie Wiążącej Informacji Stawkowej, tj. decyzji, która – inaczej niż opinie klasyfikacyjnie – ma formalnie potwierdzać prawidłowość stosowanej klasyfikacji i stawki VAT.

Różnic między WIS-ami a opiniami klasyfikacyjnymi jest więcej, jednak biorąc pod uwagę perspektywę organów podatkowych, warto zaznaczyć, że – inaczej niż opinie klasyfikacyjne – WIS będą publikowane w biuletynie informacji publicznej właściwego organu (po anonimizacji).

Co za tym idzie, zarówno podatnicy, jak i organy podatkowe – w miarę wydawania kolejnych WIS – zyskiwać będą przekrojową wiedzę na temat zasad opodatkowania i klasyfikacji poszczególnych towarów i usług.

Wiedza ta oczywiście może zostać wykorzystana przez organy do identyfikacji przypadków, w których dany towar lub usługa nie są opodatkowywane zgodnie z funkcjonującymi WIS. Co więcej, organy mogą próbować wykorzystywać WIS-y również tam, gdzie inne regulacje odnoszą się do klasyfikacji statystycznej (np. na potrzeby systemu SENT).

Warto przy tym odnotować, że już dziś funkcjonują bazy rozstrzygnięć w zakresie klasyfikacji na gruncie CN – powszechnie dostępna jest wyszukiwarka Wiążących Informacji Taryfowych (ze wszystkich Państw Członkowskich UE) oraz Wiążących Informacji Akcyzowych.

Jednak, rozstrzygnięcia te nie wyczerpują wszystkich zagadnień klasyfikacyjnych i podatkowych mogących ujawnić się w toku stosowania nowej matrycy. Co więcej, dotyczą wyłącznie towarów i nie obejmują usług, gdzie organy (i podatnicy?) zyskać mają kolejne uproszczenie.

Zmiany ciężkostrawne?

Projekt nowej matrycy zakłada bowiem wprost, że PKWiU 56 „Usługi związane z wyżywieniem” (skutkujące zasadniczo obowiązkiem stosowania 8% stawki VAT) będzie miało pierwszeństwo nad klasyfikacją na gruncie CN, a nawet kwalifikacją transakcji w świetle VAT.

Innymi słowy – nawet w przypadku gdy zakwalifikujemy towar na gruncie CN do grupowania uprawniającego do stosowania 5% stawki VAT i jednocześnie realizowana transakcja będzie dostawą towarów w świetle VAT – nadal konieczne będzie rozstrzygnięcie czy jednocześnie transakcja wpisuje się w PKWiU 56 „Usługi związane z wyżywieniem”.

Czy taki scenariusz jest możliwy? – tak! PKWiU posługuje się bowiem inną siatką pojęciową niż ustawa o VAT. To co jest dostawą towarów na gruncie VAT może być świadczeniem usług w rozumieniu PKWiU.

Rozważania te nie są teoretyczne – o prymat PKWiU 56 nad kwalifikacją transakcji w rozumieniu VAT organy podatkowe walczyły w toku wielu spraw, które znalazły swój finał w sądach administracyjnych. U podstaw sporów legła interpretacja ogólna wskazująca na konieczność stosowania 8% stawki VAT przy PKWiU 56. Niestety, była ona poprzedzona szeregiem interpretacji indywidualnych – co prawda, warunkowych – niemniej, potwierdzających możliwość stosowania 5% stawki VAT.

Wydaje się zatem, że sprawa została wyjaśniona, a sama zmiana przepisów nie powinna budzić kontrowersji. Niektórych podatników zmiany mogą jednak zaskoczyć. Nie jest bowiem znany precyzyjny zakres PKWiU 56 – w praktyce zakres ten zostanie wyznaczony przez organy wydające WIS.

Zarówno podatnicy, jak i organy podatkowe, będą mogli WIS monitorować i wyciągać z nich odpowiednie wnioski. Z tym, że organy podatkowe – przy zachowaniu obecnej linii interpretacyjnej (podtrzymanej w uzasadnieniu do nowej matrycy) – będą mogły próbować wyciągać te wnioski w stosunku do rozliczeń realizowanych nawet 5 lat wcześniej, tj. transakcji, które według obecnych przepisów podatnicy opodatkowują 5% stawką VAT i niekiedy nie zdają sobie sprawy, że istnieje ryzyko kwestionowania ich rozliczeń.

Całość można sprowadzić do konkluzji, że poprzez wyraźne (choć nadal nieintuicyjne) nadanie prymatu PKWiU 56 nad regulacjami VAT, przy jednoczesnym braku jasnego zdefiniowania zakresu PKWiU 56 – nowa matryca upraszcza stawki VAT w powyższej materii głównie dla fiskusa.

Co to oznacza dla podatników?

Przed wdrożeniem nowej matrycy podatnicy powinni poddać swoje rozliczenia szczegółowej analizie, zabezpieczyć swoją pozycję podatkową i przyjąć prawidłowe zasady opodatkowania – jednak przed ich przyjęciem, kluczowe będzie ich poznanie. Podatnicy nie powinni w tym zakresie czekać na inicjatywę organów podatkowych.