We wtorek rząd przyjął przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zagrożone pod groźbą kary. Podstawowa i najpoważniejsza zmiana, jaką wprowadza propozycja resortu, polega na możliwości pociągnięcia spółki do odpowiedzialności bez wcześniejszego skazania jej reprezentanta (np. członka zarządu czy rady nadzorczej), co jest wymagane na gruncie obecnej ustawy. Można się zatem spodziewać, że procesy przeciwko spółkom będą wytaczane zdecydowanie częściej, niż miało to miejsce dotychczas.

Jednocześnie nowa ustawa wymusza na przedsiębiorcach wprowadzenie procedur zgodności z prawem w zakresie organizacji spółek, a także zasad rekrutacji i nadzoru nad ich organami. Wymogi te na celu zapobieganie nadużyciom, ale w praktyce mogą okazać się najskuteczniejszą drogą do zapewnienia firmom bezpieczeństwa prawnego. W zamierzeniu projektu odpowiednie procedury mogą bowiem stanowić podstawę do wyłączenia ewentualnej odpowiedzialności spółek. Z drugiej strony brak lub pozorność takich procedur mogą okazać się dla przedsiębiorców niezwykle dotkliwe. Projekt zakłada surowe sankcje, sięgające aż 30 milionów zł (przy czym w określonych sytuacjach kara taka może zostać podwojona). W wyjątkowych przypadkach projektowane przepisy uprawniają sąd nawet do rozwiązania spółki i orzeczenia przepadku jej mienia na rzecz Skarbu Państwa. Co więcej, już w toku postępowania prokuratorskiego wobec spółki będzie mógł zostać orzeczony tymczasowy zarząd przymusowy, a także szereg innych środków zapobiegawczych, takich jak zakaz promocji i reklamy czy zakaz prowadzenia określonej działalności. Przyjęta przez rząd propozycja ustawy zakłada jednak, że tego rodzaju środki nakładane przez prokuratora dla swojej skuteczności będą wymagały zatwierdzenia przez sąd.

Biorąc pod uwagę dotychczasowe tempo prac legislacyjnych, można przewidywać, że projekt zostanie uchwalony w ciągu najbliższych kilku miesięcy. Proponowana ustawa zakłada jednak, że nowe przepisy nie wejdą w życie od razu, ale po upływie sześciu miesięcy od dnia jej ogłoszenia. To z całą pewnością niezbędny czas na wprowadzenie stosownych zmian w organizacjach.