Pojawił się już projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym. Przewiduje on wiele istotnych zmian również w przepisach Kodeksu spółek handlowych („ksh”), w tym m.in. możliwość potwierdzenia przez spółkę czynności prawnych dokonanych w jej imieniu przez organ z przekroczeniem umocowania lub przez osobę niebędącą jej organem. Praktyka pokazała, że wiele dotychczasowych regulacji przewidzianych tym kodeksem jest niejasnych i niejednolicie interpretowanych przez orzecznictwo oraz doktrynę prawa handlowego. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z zaproponowanych zmian, jednak ze względu na ich dużą ilość, bez dokonywania ich szczegółowej oceny.

Pojawił się już projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym. Przewiduje on wiele istotnych zmian również w przepisach Kodeksu spółek handlowych („ksh”), w tym m.in. możliwość potwierdzenia przez spółkę czynności prawnych dokonanych w jej imieniu przez organ z przekroczeniem umocowania lub przez osobę niebędącą jej organem. Praktyka pokazała, że wiele dotychczasowych regulacji przewidzianych tym kodeksem jest niejasnych i niejednolicie interpretowanych przez orzecznictwo oraz doktrynę prawa handlowego. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z zaproponowanych zmian, jednak ze względu na ich dużą ilość, bez dokonywania ich szczegółowej oceny.

Wadliwa czynność do potwierdzenia

Z praktycznego punktu widzenia, jedną z najistotniejszych planowanych zmian jest wprowadzenie możliwości potwierdzenia przez spółkę handlową czynności prawnych dokonanych w jej imieniu przez organ z przekroczeniem umocowania lub przez osobę niebędącą jej organem. Na gruncie obecnych regulacji nawet Sąd Najwyższy nie potrafił jednoznacznie rozstrzygnąć, czy w takiej sytuacji dana czynność prawna jest z mocy prawa nieważna, czy spółka może jednak potwierdzić ważność takiej czynności, stosując w drodze analogii przepisy Kodeksu cywilnego o potwierdzaniu czynności prawnych dokonanych przez fałszywego pełnomocnika. Dla praktyki obrotu istotne jest również to, że zmiana ta będzie miała zastosowanie także do czynności prawnych dokonanych przed wejściem w życie nowelizacji.

Agio również na kapitał rezerwowy

Planowane jest również poluźnienie reguł dotyczących dysponowania agio w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Obecnie ksh nakazuje przekazywać nadwyżkę ceny ponad wartość nominalną obejmowanych udziałów (agio) na kapitał zapasowy, co jednocześnie powoduje zamrożenie tych środków. Dominuje pogląd, zgodnie z którym środki przelane jako agio do kapitału zapasowego nie mogą być użyte na wypłatę dywidendy wspólnikom, ponieważ w tym wypadku nie został on utworzony z zysku. Projektodawca uznał jednak, że wspólnicy powinni mieć w tym zakresie większy luz decyzyjny i nadwyżka pomiędzy wartością nominalną obejmowanych udziałów a wkładem wniesionym do spółki na ich pokrycie powinna być móc przelana na kapitał zapasowy lub kapitał rezerwowy. Po wejściu w życiu planowanych zmian – w zależności od potrzeb spółki – agio będzie mogło zatem zostać przekazywane w całości na kapitał zapasowy, w całości na kapitał rezerwowy lub częściowo na kapitał zapasowy i częściowo na kapitał rezerwowy. Ponadto, projektodawca planuje pozostawić uznaniu wspólników, który organ będzie uprawniony do korzystania z tych kapitałów – czy zgromadzenie wspólników czy inny organ określony w umowie spółki.

Możliwość spłaty współmałżonka wspólnika

Nowością ma być także wprowadzenie możliwości spłaty równowartości udziałów (akcji) objętych wspólnością majątkową małżeńską w przypadku, gdy umowa albo statut spółki wyłącza lub ogranicza możliwość wstąpienia do spółki współmałżonka wspólnika. Po spłacie udziały lub akcje staną się majątkiem osobistym małżonka będącego wspólnikiem.

Termin na wypłatę dywidendy

Przewidziany zostanie również maksymalny termin wypłaty dywidendy. Zgodnie z planowaną regulacją, w przypadku gdy uchwała wspólników nie określa takiego dnia, dywidenda powinna zostać wypłacona w dniu określonym przez zarząd, przy czym wypłata powinna nastąpić najpóźniej z zakończeniem roku obrotowego, w którym podjęto uchwałę, chyba że umowa spółki będzie stanowić inaczej.

Zwrot zaliczki wypłaconej na poczet dywidendy

Kolejną istotną zmianą w zakresie funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie przyznanie tej spółce prawa do żądania od wspólników zwrotu zaliczki wypłaconej na poczet dywidendy, w przypadku gdy spółka odnotowała w danym roku obrotowym stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, przy czym prawo żądania zwrotu będzie ograniczone do wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy.

Komu członek zarządu powinien złożyć rezygnację

Chociaż wydawało się, że Sąd Najwyższy uchwałą z 31 marca 2016 r., sygn. akt III CZP 89/15 przeciął spór co do tego komu należy składać rezygnację z pełnienia funkcji członka zarządu spółki, wskazując, że rezygnacja członka zarządu powinna zostać złożona spółce, przy czym przy rezygnacji jedynego członka zarządu reprezentowałby on jednocześnie spółkę w sposób bierny, projektodawca zdecydował się przenieść zaproponowane rozwiązanie wprost do ksh, uzupełniając je o obowiązek powiadomienia sądu rejestrowego o złożonej rezygnacji w przypadku rezygnacji jedynego członka zarządu bądź wszystkich członków zarządu jednocześnie, choć rozwiązanie to – w zakresie wymogu notyfikacji sądu rejestrowego – już na obecnym etapie rodzi wątpliwości.

Mniej wątpliwości przy podziale przez wydzielenie

Projektodawca zdecydował się również rozstrzygnąć istniejące rozbieżności interpretacyjne związane z podziałem spółki przez wydzielenie części jej majątku i przeniesienie go na inną istniejącą spółkę lub spółkę mającą powstać na skutek podziału.

Pierwsza ze zmian dotyczy możliwości wstąpienia spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej w miejsce spółki dzielonej do toczącego się procesu dotyczącego majątku przejętego przez spółkę przejmującą lub nowo zawiązaną w wyniku podziału przez wydzielenie. Dotychczasowa linia orzecznicza nie była w tej kwestii jednolita – wykształciły się dwa przeciwstawne poglądy – pierwszy wskazywał na możliwość wstąpienia do toczącego się postępowania spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej w miejsce spółki dzielonej, podczas gdy zgodnie z drugim stanowiskiem taka zmiana podmiotowa wymagała zgody przeciwnika procesowego.

Natomiast kolejna zmiana przewiduje uregulowanie kontrowersyjnej dotychczas kwestii odpowiedzialności spółki dzielonej za zobowiązania przypisane w planie podziału spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej po podziale przez wydzielenie. Projekt wprost stanowi, że spółka dzielona będzie ponosiła za takie zobowiązania solidarną odpowiedzialność wraz z pozostałymi spółkami uczestniczącymi w podziale przez okres 3 lat od dnia ogłoszenia o podziale.

Spośród pozostałych planowanych zmian, należy również zwrócić uwagę na:

  • uregulowanie sposobu zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji – projekt przewiduje, że będzie to następowało przez zmianę umowy spółki – konieczna będzie w tym względzie jednomyślność wspólników
  • wskazanie możliwości powołania do zarządu spółki partnerskiej osoby trzeciej, przy czym chociaż jeden z członków zarządu będzie musiał być partnerem
  • umożliwienie komplementariuszowi spółki komandytowo-akcyjnej wypowiedzenia statutu spółki lub wystąpienia z niej na zasadach ogólnych (obecnie taka możliwość zależała od wprowadzenia do statutu spółki odpowiedniego postanowienia)
  • wprowadzenie obiegowego trybu podejmowania uchwał w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością także w sprawach, które powinny być przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia wspólników, np. dotyczących zatwierdzenia sprawozdania finansowego
  • wyraźne przyznanie podmiotowi zwołującemu zgromadzenie wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prawa jego odwołania, o ile umowa spółki nie będzie stanowić inaczej
  • możliwość załączenia do księgi protokołów zgromadzenia wspólników/walnego zgromadzenia kopii, a nie jak obecnie oryginału pełnomocnictwa (co w praktyce stanowiło często „martwy” wymóg)
  • bezpośrednie wskazanie, że sposób reprezentacji spółki w likwidacji powinien zostać określony w umowie spółki albo w uchwale o likwidacji
  • usunięcie omyłki i wskazanie, że do przekształcenia spółki komandytowej w spółkę kapitałową, oprócz zgody wszystkich komplementariuszy, konieczna będzie zgoda komandytariuszy reprezentujących co najmniej 2/3 sumy sum komandytowych
  • wskazanie, że członek rady nadzorczej składa oświadczenie o rezygnacji spółce.

Choć z całą pewnością próba ustawowego rozstrzygnięcia istniejących na gruncie obecnych przepisów rozbieżności powinna zostać oceniona pozytywnie, wiele z powyższych rozwiązań wymaga poddania szczegółowej ocenie, co być może nastąpi w dalszej fazie pracy nad projektem. Projekt znajduje się obecnie w fazie opiniowania.

Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2018 r.