Egzekucja zaległości podatkowej na bazie decyzji, która następnie została uchylona przez Sąd nie powoduje przerwania biegu przedawnienia. Przeprowadzona egzekucja nie daje zatem organowi możliwości ciągłego przedłużenia postępowania.

Taki wniosek wypływa z najnowszej uchwały NSA z dnia 26 lutego 2018 r. (I FPS 5/17).

Sprawa dotyczy sytuacji, gdy po wydaniu przez organ podatkowy ostatecznej decyzji i po wyegzekwowaniu kwoty z niej wynikającej okaże się (w związku z kontrolą takiej decyzji przez Sąd), że decyzja ta była błędna i jest ona uchylona.

Dotychczas przyjmowano, że w takiej sytuacji zobowiązanie się nie przedawniło. Bieg terminu przedawnienia został bowiem przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego – tj. przymusowego pobrania od podatnika kwoty zaległości (art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej).

NSA w poniedziałkowej uchwale nie zgodził się z taką wykładnią i stwierdził, że uchylenie decyzji ostatecznej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania powoduje unicestwienie materialnoprawnego skutku zastosowania środka egzekucyjnego w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia. Innymi słowy, jeśli sąd uchylił decyzję, która była przedmiotem egzekucji, to nie doszło do przerwania biegu przedawnienia w związku z tą egzekucją.

Sąd stwierdził, że inny wniosek powodowałby niczym nieuprawnione różnicowanie podatników, znajdujących się w opisanej wyżej sytuacji, od podatników, którym umorzono wszczęte postępowanie egzekucyjne. W drugim wypadku – zgodnie z uchwałą NSA z 28 kwietnia 2014 r. (I FPS 8/13) – do przerwania przedawnienia nie dochodzi.

W praktyce, stanowisko NSA powinno spowodować, że w wielu sprawach, w których podatnicy wygrają z fiskusem spór merytoryczny przez Sądami, organy nie będą mogły prowadzić postępowania przez kolejne lata i prezentować innej, nowej argumentacji, podważającej rozliczenia podatnika. Zobowiązanie w takiej sytuacji przedawni się.

Dotyczyć to będzie zwłaszcza takich sytuacji, w których organy wydają decyzje i egzekwują wynikające z nich zaległości tuż przed upływem okresu przedawnienia. Jeśli skarga zostanie uwzględniona przez Sąd, fiskus będzie miał niewiele czasu na ponowne przeprowadzenie postępowania, co w konsekwencji może prowadzić do przedawnienia zobowiązania.

Choć uchwała wprost dotyczy tylko VAT i egzekucji, dokonanej na podstawie decyzji ostatecznej (II instancji), to wydaje się, że powinna ona znaleźć zastosowanie także do innych podatków, jak też do egzekucji, dokonanej na podstawie decyzji I instancji, której nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Szersze uzasadnienie stanowiska NSA poznamy gdy opublikowane zostanie uzasadnienie pisemne.