Ogólnikowe wyjaśnienia i wyliczenie czynności podjętych przez organ podatkowy w postępowaniu kontrolnym nie mogą być uznane za podstawę do przyjęcia, że do opóźnienia w zakończeniu kontroli przyczynił się podatnik lub że opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu podatkowego. Tak orzekł WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 27 czerwca 2017 r., sygn. I SA/Gd 561/17.

Spór pomiędzy podatnikiem i organami podatkowymi dotyczył interpretacji treści art. 24 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej. Ustawa – choć uchylona z dniem 1 marca 2017 r. – jest nadal stosowana do postępowań wszczętych przed wejściem w życie ustawy o KAS.

Na pierwszy rzut oka sytuacja wydaje się jasna. Zgodnie z art. 24 ust. 5 u.k.s., jeżeli decyzja kończąca postępowanie kontrolne nie została doręczona kontrolowanemu w terminie 6 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania kontrolnego, nie nalicza się odsetek za zwłokę za okres od dnia wszczęcia postępowania kontrolnego do dnia doręczenia decyzji. Jeżeli więc organ podatkowy przekroczy 6-miesięczny termin prowadzenia postępowania, ostatnim dniem, za który powinny być naliczane odsetki jest dzień doręczenia podatnikowi postanowienia o wszczęciu postępowania.

Spory powoduje natomiast treść art. 24 ust. 6 u.k.s., zgodnie z którym przepisu ust. 5 nie stosuje się, jeżeli do opóźnienia w wydaniu decyzji przyczynił się kontrolowany lub jego przedstawiciel lub opóźnienie powstało z przyczyn niezależnych od organu podatkowego.

W tym kontekście wątpliwości wywołuje podnoszone przez organy podatkowe stanowisko, zgodnie z którym za przyczynienie się do opóźnienia w wydaniu decyzji może być uznane „każde zachowanie strony – także niezawinione – które prowadzi do przedłużenia toku postępowania” (tak jak m.in. w wyrokach WSA w Warszawie z dnia 23 maja 2016 r., sygn. III SA/Wa 1510/15 oraz z dnia 15 maja 2015 r., sygn. III SA/Wa 2331/14). W konsekwencji zdarza się, że za zachowania przedłużające tok postępowania organy podatkowe uznają m.in. (i) składanie pism zawierających wnioski dowodowe (ii) czy przedstawiających argumentację podatnika.

Pogląd taki został zakwestionowany przez WSA w Gdańsku. Sąd w wyroku z dnia 27 czerwca 2017 r., sygn. I SA/Gd 561/17 podkreślił, że stosowanie art. 24 ust. 6 u.k.s. – jako wyjątku od reguły nienaliczania odsetek za okres prowadzenia postępowania – może mieć miejsce jedynie wyjątkowo. W ocenie WSA to na organie podatkowym spoczywa ciężar wykazania w sposób niebudzący wątpliwości, że przewlekłość postępowania nastąpiła z przyczyn niezależnych od organu podatkowego lub spowodowanych przez stronę. Ma to szczególne znaczenie biorąc pod uwagę, że celem art. 24 ust. 5 u.k.s. jest ochrona kontrolowanych przed niekorzystnymi skutkami przewlekłości postępowania i zdyscyplinowanie organów podatkowych do szybkiego prowadzenia postępowań.

W sytuacji więc przekroczenia ustawowych terminów organ podatkowy powinien wykazać, że jego działania były zasadne, niezbędne i podejmowane niezwłocznie w celu należytego wyjaśnienia sprawy i jej merytorycznego załatwienia.

Zdaniem Sądu wskazanych warunków nie spełniają rozstrzygnięcia organów podatkowych zawierające jedynie ogólnikowe wyjaśnienia, bez oparcia ich w materiale dowodowym i z pominięciem chronologii podejmowanych czynności. Samo zresztą wyliczenie podjętych czynności – nawet z uwzględnieniem chronologii – w ocenie WSA nie wystarczy. Uzasadniając swoje stanowisko, organ podatkowy powinien bowiem w sposób jasny i czytelny przedstawić analizę podejmowanych czynności w kontekście ich celowości i czasu prowadzenia postępowania kontrolnego. Przyjęcie tego poglądu przez organy podatkowe powinno skutkować uznaniem za nienależne dużej części odsetek naliczonych w trakcie toczących się postępowań kontrolnych.

Interesuje Cię ten temat? Skontaktuj się z autorem artykułu.