Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek w sprawie stosowania przez organy podatkowej skargi pauliańskiej w celu egzekwowania zobowiązań podatkowych.

Skarga pauliańska stanowi instrument ochrony wierzycieli przed sytuacjami, gdy dłużnik w celu uchylenia się od spłaty wierzyciela zbywa swój majątek i w ten sposób uniemożliwia skuteczne przeprowadzenie egzekucji. Wierzyciel może w takiej sytuacji wytoczyć powództwo przeciwko osobie trzeciej, która uzyskała korzyść w wyniku zawarcia czynności prawnej z dłużnikiem.

Wykorzystywanie skargi pauliańskiej przez organy podatkowe polega na tym, że organ podatkowy jako reprezentant Skarbu Państwa – wierzyciel podatnika występuje w stosunku do osoby trzeciej z roszczeniem o stwierdzenie nieważności czynności prawnej w stosunku do niego. Takie orzeczenie stanowi podstawę do wszczęcia egzekucji z korzyści majątkowej, którą uzyskała osoba trzecia.

Z wieloletniej linii orzeczniczej wynika, że taka praktyka organów podatkowych jest akceptowana, co zostało potwierdzone nawet w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2003 r. (sygn. akt III CZP 85/02). RPO interweniował w tej sprawie już u Ministra Finansów, jednak w ocenie Ministra nie ma powodów, żeby należności publicznoprawne traktować gorzej niż inne wierzytelności.

W ocenie RPO za niekonstytucyjnością stosowania skargi pauliańskiej do egzekwowania należności publicznoprawnych przemawia w szczególności fakt, że organy podatkowe mają szereg narzędzi do egzekwowania należności podatkowych. W związku z tym, sięganie dodatkowo do prawa cywilnego narusza prawa obywateli chronione przez Konstytucję RP. Organy podatkowe powinny skutecznie egzekwować zaległości podatkowe, ale przy wykorzystaniu środków przyznanych im wprost przez ustawodawcę i dedykowanych do tego rodzaju należności.

Interesuje Cię ten temat? Skontaktuj się z autorem artykułu.