Początek 2022 r. przyniósł nam obniżkę stawek VAT na dostawy wybranych podstawowych towarów, mających szczególne znaczenie dla funkcjonowania gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i podmiotów sektora publicznego. Niektóre z tych zmian będą dotyczyły także jednostek samorządu terytorialnego.

Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2022 r.

31 grudnia 2021 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych (Dz. U. z 2021, poz. 2350). W Rozporządzeniu określono, że od 1 stycznia 2022 r. stawka VAT dla dostawy gazu ziemnego i energii cieplnej wynosiła 8%, zaś energii elektrycznej - 5%.
Pierwotnie zmiany te miały obowiązywać do dnia 31 marca 2022 r. Niemniej, ustawodawca uznał, że bieżąca sytuacja ekonomiczna w kraju wymaga szerszej interwencji. W wyniku podjętych dalszych działań legislacyjnych, obniżone na podstawie Rozporządzenia stawki VAT obowiązywały do 31 stycznia 2022 r. a dalsze obniżki stawek VAT wprowadzono ustawą nowelizującą ustawę o podatku od towarów i usług.

Zmiany obowiązujące od 1 lutego 2022 r.

1 lutego 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 13 stycznia 2022 r. o zmianie ustawy o podatków od towarów i usług (Dz. U. z 2022, poz. 196), zwana potocznie Tarczą Antyinflacyjną 2.0. Wprowadziła ona obniżkę stawek VAT m.in. na podstawową żywność (tj. na produkty spożywcze wymienione w poz. 1–18 załącznika nr 10 do ustawy, takie jak: nabiał, pieczywo, zboża, jajka, tłuszcze zwierzęce, mięso i ryby, owoce i warzywa, ale także lody czy dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego), środki w produkcji rolnej, paliwa silnikowe, gaz ziemny oraz energię elektryczną i cieplną.

W okresie od 1 lutego do 31 lipca 2022 r. dostawa gazu ziemnego (klasyfikowanego do kodu CN 2711 11 00 albo 2711 21 00) jest objęta stawką VAT 0%, zaś do dostawy energii elektrycznej i cieplnej zastosowanie znajdzie stawka VAT 5%.

Praktyczne konsekwencje obniżonych stawek VAT na działalność JST

Dla wielu podmiotów problematyczne może okazać się zastosowanie prawidłowej stawki VAT na odsprzedawaną energię elektryczną, gaz ziemny czy energię cieplną, np. w sytuacji, gdy JST wynajmuje nieruchomość innym podmiotom.
W takiej sytuacji należałoby się zastanowić, czy dostawa ciepła, gazu i prądu jest elementem świadczenia kompleksowego (usługi najmu nieruchomości) i w związku z tym podlega opodatkowaniu VAT tak, jak świadczenie główne (a więc z zastosowaniem stawki 23% VAT), czy też jest świadczeniem niezależnym od usługi najmu nieruchomości i może korzystać z preferencji podatkowej. Taka analiza powinna zostać przeprowadzona w przypadku każdej umowy najmu odrębnie – bowiem w większości przypadków to uzgodnienia między stronami tej umowy wskazują obowiązki wynajmującego i najemcy, a w konsekwencji – to na jej podstawie można określić, czy świadczenie wynajmującego obejmuje także dostawę mediów.
Kolejnym obowiązkiem wprowadzonym w ramach Tarczy Antyinflacyjnej 2.0. w odniesieniu do dostaw energii elektrycznej, cieplnej i gazu ziemnego z zastosowaniem obniżonych stawek VAT, jest przekazywanie, przez ich sprzedawcę, informacji o tych preferencjach. Informację taką, zgodną ze wzorem opublikowanym przez Ministerstwo Finansów, sprzedawca dołącza:

  • każdorazowo do faktury dokumentującej dostawę towarów z obniżoną stawką VAT lub
  • odrębnie – jeśli faktura (lub inny dokument będący dowodem przeprowadzenia transakcji) zostanie wysłany w terminie późniejszym niż 2 miesiące od dnia wejścia w życie zmian (tj. późniejszym niż 1 kwietnia 2022 r.).

Powyższe oznacza, że w przypadku, gdy JST będą stosowały obniżoną stawkę VAT przy odsprzedaży energii elektrycznej, cieplnej lub gazu ziemnego, będą zobowiązane do dołączania takiej informacji o zredukowanych stawkach VAT do faktur dokumentujących dostawę ww. towarów dokonaną po 1 lutego 2022 r., a więc wystawianych – najczęściej – w marcu. W przypadku wystawiania w lutym 2022 r. faktur dokumentujących dostawę omawianych towarów dokonaną w styczniu – stosowna informacja nie musi być dołączana, ponieważ dopiero do dostaw realizowanych w lutym zastosowanie znajdą obniżone stawki VAT.

Okresowa zmiana stawek VAT niewątpliwie oznacza także konieczność dostosowania programów finansowo-księgowych po stronie JST. Zakłada się, że wprowadzone obniżki VAT mają charakter czasowy, więc w przypadku powrotu do poprzednich stawek VAT ważne jest, aby JST miała możliwość sprawnego przywrócenia poprzedniej konfiguracji systemu finansowo-księgowego.