NSA orzekł, że dokonując kalkulacji współczynnika VAT należy uwzględnić sprzedaż mienia komunalnego, ale tylko w części, która wpisuje się w zwykłą działalność gospodarczą gminy[1].

Zakres skierowanego do organu pytania dotyczył obrotu ze sprzedaży środków trwałych (w tym nieruchomości), prawa użytkowania wieczystego, gruntów oraz opłat pobieranych w związku z ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego. Miasto wskazało, że osiągane z tego tytułu dochody dla celów VAT traktuje jako podlegające, niepodlegające i zwolnione z opodatkowania. W stosunku do poszczególnych kategorii zakupów, jednostka jest w stanie dokonać alokacji bezpośredniej VAT naliczonego widniejącego na otrzymanych fakturach. Niemniej jednak, istnieją przypadki, w których nie jest możliwe ich przyporządkowanie do konkretnego rodzaju działalności. Zatem, celem odliczenia VAT konieczne jest posłużenie się odpowiednio skalkulowaną proporcją – współczynnikiem. Jak prawidłowo dokonać jego kalkulacji? JST przyjęła stanowisko, iż z uwagi na to, że gospodarowanie nieruchomościami oraz mieniem komunalnym jest jej ustawowym obowiązkiem, uzyskany z tego tytułu obrót nie powinien być uwzględniany w kalkulacji współczynnika. Opisując stan faktyczny, miasto starało się podkreślić, że jego głównym zadaniem jest realizacja zadań publicznych, a podejmowane przez niego działania w zakresie gospodarowania posiadanym mieniem są ograniczone obowiązującymi przepisami prawa. DIS w Łodzi przyjął odmienne stanowisko. Uzasadniając, stwierdził, że miasto dokonując kalkulacji współczynnika powinno uwzględnić obrót uzyskany z przedmiotowej działalności, o ile nie są to transakcje pomocnicze. Jednocześnie wskazał, iż oceniając ich charakter należy odnieść się do czynności realizowanych przez miasto jako podatnika VAT, a nie do całokształtu podejmowanych przez nie czynności.

WSA w Łodzi przychylił się do skargi złożonej przez miasto i stwierdził, że w jego ocenie zostały spełnione przesłanki określone w art. 90 ust. 5 ustawy o VAT. Podkreślił, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze sprzedażą środków trwałych, które są używane przez jednostkę na potrzeby prowadzenia jej działalności gospodarczej. Zaznaczył również, że określenia „używanie mienia na potrzeby działalności gospodarczej” obejmuje każdy rodzaj wykorzystywania nieruchomości. Rozpoznając sprawę NSA uznał, iż skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie i przyznał rację organowi podatkowemu. Dokonując analizy przedstawionego zagadnienia, odwołał się do innego wyroku NSA sprzed dwóch lat[2]. W jego ocenie, przedstawiony wyrok zawiera bowiem tezę, która w przedmiotowej sprawie również będzie mieć zastosowanie. Powtarzając ją orzekł, że do celów kalkulacji współczynnika nie uwzględnia się sprzedaży mienia komunalnego, które służy gminie do wykonywania zadań o charakterze publicznym a wyłącznie tej części, która stanowi integralną część jej zwykłej działalności gospodarczej.

Stanowisko zaprezentowane przez NSA, jak wskazał sam sąd, wpisuje się w dominującą w tej kwestii linię orzeczniczą (niemniej, jak pokazuje wyrok WSA, mogą pojawić się odmienne poglądy). Licznie wydane orzeczenia wskazują, iż mamy do czynienia z kwestią sporną, budzącą wątpliwości zarówno po stronie podatników jak i organów podatkowych. Co do zasady, sądy są zgodne, że przy kalkulacji wartości współczynnika nie należy uwzględniać sprzedaży środków trwałych, która nie stanowi podstawowego przedmiotu działalności gospodarczej podatnika. Jednakże, po stronie samorządów (i nie tylko) wciąż pojawiają się wątpliwości, co do rozgraniczenia działalności JST podejmowanej jako podmiot publiczny a jako zwykły przedsiębiorca. Tym samym, gminy bojąc się negatywnych konsekwencji, często decydują się na niższy współczynnik. Takie podejście skutkuje mniejszy odliczeniem VAT, ale zapewnia bezpieczeństwo w przypadku ewentualnej kontroli ze strony organów podatkowych. Wydaje się, że większy poziom odliczenia VAT może zapewnić opracowanie odpowiedniego podejścia pozwalającego na powiązanie z danym rodzajem działalności, które zostanie potwierdzone w interpretacji indywidualnej.

[1] Wyrok NSA z dnia 5 września 2019 r., sygn. I FSK 1720/15.

[2] Wyrok NSA z dnia 5 września 2017 r., sygn. I FSK 1528/15.